Zdrowie a palenie tytoniu

Palenie tytoniu jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń zdrowotnych współczesnej cywilizacji. Jednocześnie to główny i najbardziej rozpowszechniony znany nam czynnik ryzyka wielu chorób, który można wyeliminować.

Według GUS, w 2019 roku do codziennego palenia przyznawała się ponad jedna piąta Polaków – 21%. Badania pokazują, że papierosy częściej palą mężczyźni niż kobiety (24% wobec 18%). Na podstawie wyników z poprzednich lat zauważalna jest tendencja spadkowa udziału osób palących nałogowo. Odsetek regularnych palaczy zmalał z 31% w 2011 roku do 24% w latach 2015 i 2017. Alarmującym jest, że jedna trzecia Polaków (34%) przyznaje, że w ich domach pali się tytoń. Miejscem, gdzie jesteśmy najbardziej narażeni na bierne palenie pozostają gospodarstwa domowe. W przestrzeni publicznej są to, pomimo obowiązującego zakazu, przystanki autobusowe (23% badanych deklaruje, że było narażonych na dym tytoniowy w tych właśnie miejscach).

W ostatnich latach zarysował się bardzo pozytywny trend -  coraz więcej osób rezygnuje z palenia tytoniu, mając świadomość związanych z nim zagrożeń zdrowotnych.

Dym tytoniowy zawiera ponad 4000 związków chemicznych, z czego ponad 40 czynników ma udowodnione działanie rakotwórcze. Do głównych zagrożeń zdrowotnych wywołanych paleniem tytoniu zaliczamy:  nowotwory (rak płuc, jamy ustnej, krtani, gardła, przełyku, żołądka, trzustki, nerek, pęcherza moczowego, szyjki macicy i in.), choroby układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc- POCHP, niewydolność oddechowa, rozedma, ostre zapalenia oskrzeli i ostre infekcje dróg oddechowych), choroby układu sercowo-naczyniowego (choroba wieńcowa, w tym zawał serca, udar mózgu i in.).

Dlatego właśnie leczenie wielu chorób nie będzie skuteczne bez zaprzestania palenia tytoniu. Szkodliwe jest zarówno palenie papierosów, jak i cygar lub fajki, a zagrożenia zdrowotne nie są zmniejszone przy paleniu papierosów o małej zawartości nikotyny lub substancji smolistych. W ostatnich czasach coraz większą popularnością cieszą się e-papierosy- warto jednak mieć na uwadze, że coraz więcej badań wskazuje, iż są to produkty szkodliwe (częste używanie e-papierosów ma związek ze zwiększonym ryzkiem wystąpienia zawału serca oraz schorzeń układu oddechowego), a ich długofalowych skutków jeszcze nie znamy (WHO, 2021).

Zaprzestanie palenia to modyfikacja stylu życia przyczyniająca się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia wielu chorób, a w szerszym zakresie do zmniejszenia populacyjnych wskaźników zachorowań.        

Nawet po kilkudziesięciu latach warto rzucić nałóg, a organizm będzie w stanie naprawić wyrządzone przez tytoń szkody. Korzyści wynikające z zaprzestania palenia widoczne są niemal natychmiast: w ciągu 20 minut zmniejsza się tętno i ciśnienie krwi, w ciągu 12 godzin stężenie tlenku węgla we krwi spada do normalnego poziomu, w ciągu 2-12 tygodni poprawia się krążenie i praca płuc, rok po zaprzestaniu palenia ryzyko choroby wieńcowej jest o połowę niższe niż u osób palących, w okresie 5-15 lat od zaniechania palenia ryzyko udaru mózgu zmniejsza się do poziomu występującego wśród osób niepalących, a piętnaście lat po zaprzestaniu palenia ryzyko rozwoju choroby wieńcowej jest takie jak u osób, które nigdy nie paliły.

Zawsze warto rzucić palenie!

Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym (TPPP): 801 108 108

Bibliografia:

  1. WHO report on the global tobacco epidemic 2021 addressing new and emerging products.
  2. WHO report on the global tobacco epidemic, 2019 Offer help to quit tobacco use.
  3. WHO report on the global tobacco epidemic, 2017 Monitoring tobacco use and prevention policies.
  4. GUS Postawy Polaków wobec palenia tytoniu – Raport 2019.

Zdjęcie: Pexels.com zrobione przez Ron Lach

Programy profilaktyczne

Logo Małopolski

Kontakt

Departament Zdrowia, Rodziny,
Równego Traktowania i Polityki Społecznej

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
ul. Racławicka 56, 31-017 Kraków

tel.: 12 63 03 202
e-mail: profilaktyka@umwm.malopolska.pl 

Profilaktyka

Profilaktyka zdrowotna to wszelkiego rodzaju działania mające na celu zapobieganie chorobom oraz innym czynnikom, które negatywnie wpływają na nasz stan zdrowia, zarówno indywidualnego jak i całej populacji