Prof. dr hab. med. Andrzej Pająk
Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego (Państwowy Zakład Higieny), w Polsce, w okresie jednego sezonu na przełomie roku kalendarzowego odnotowuje się od kilkuset tysięcy do blisko 5 milionów zachorowań na grypę.
Grypa jest wirusową chorobą zakaźną, której konsekwencje mogą znacznie wykraczać poza okres objawów choroby i poza okres bezpośrednich komplikacji takich jak wirusowe lub bakteryjne zapalenie płuc. Odległe skutki choroby obejmują podwyższone ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje nowotworów, choroby nerek, cukrzycę, a przede wszystkim na choroby serca i naczyń krwionośnych. Od dawna wiadomo, że jednym z powikłań wirusowych schorzeń układu oddechowego może być zapalenie mięśnia sercowego, a ostatnio zwraca się coraz większą uwagę na związek między ostrymi infekcjami dróg oddechowych, zwłaszcza pojawiającymi się w okresie szczytu występowania wirusa grypy, a zachorowalnością na choroby sercowo naczyniowe, które rozwijają się na podłożu miażdżycy tętnic oraz na niewydolność krążenia. W badaniach obserwacyjnych wykazano, że u osób po przebyciu infekcji górnych dróg oddechowych ryzyko zachorowania na zawał serca lub udaru mózgu było ponad 4-krotnie większe w porównaniu do osób, które takich infekcji nie przebyły.
Nie ma skutecznego leczenia przyczynowego grypy i głównym środkiem jej zwalczania jest profilaktyka, w tym unikanie kontaktu z osobami chorymi na grypę oraz szczepienia ochronne.
W uzgodnionym stanowisku ekspertów 10 międzynarodowych towarzystw naukowych stwierdzono, że można rozważyć coroczne szczepienia przeciw grypie u pacjentów z rozpoznaną chorobą układu sercowo-naczyniowego. Jednakże, w odróżnieniu od niektórych entuzjastycznych ocen, w których skuteczność takiego postępowania jest porównywalna z takimi działaniami jak zaprzestanie palenia, leczenie hipercholesterolemii czy nadciśnienia tętniczego, w stanowisku podkreślono, że w celu dokładnej oceny skuteczności szczepienia przeciwko grypie w zapobieganiu wystąpienia zawałowi serca konieczne jest przeprowadzenie dużych, dobrze zaprojektowanych badań klinicznych. Badania takie są kosztowne i długotrwałe i na razie wiadomo tylko, że są podejmowane, więc na ostateczne rozstrzygnięcie wszystkich wątpliwości będzie trzeba jeszcze poczekać.
Według komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z roku 2018, w Polsce szczepienie przeciw grypie nie jest obowiązkowe, natomiast zaleca się je w związku z przesłankami klinicznymi i indywidualnymi:
1) osobom po transplantacji narządów,
2) przewlekle chorym dzieciom (od ukończenia 6 miesiąca życia) i dorosłym,
3) osobom w stanach obniżonej odporności,
4) dzieciom z grup ryzyka od ukończenia 6 miesiąca życia do ukończenia 18 roku życia,
5) dzieciom z wadami wrodzonymi serca, oraz
6) kobietom w ciąży lub planującym ciążę.
Ponadto, w związku z przesłankami epidemiologicznymi szczepienia zaleca się wszystkim osobom od ukończenia 6 miesiąca życia, do stosowania zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego, a w szczególności:
1) zdrowym dzieciom w wieku od ukończenia 6 miesiąca życia do ukończenia 18 roku życia,
2) osobom w wieku powyżej 55 lat,
3) osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku do ukończenia 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi,
4) pracownikom ochrony zdrowia,
5) pensjonariuszom domów spokojnej starości, domów pomocy społecznej itp.
Niestety wg danych ECDC, w Polsce między 2008 a 2015r. wszczepialność p/grypie sezonowej u dzieci utrzymuje się na poziomie 3% i ok. 10% u dorosłych, co jest znacznie poniżej założonego celu (zaszczepienie ponad 75% populacji) i jednym z najgorszych wyników w Unii Europejskiej.
Ryc. Coroczne szczepienie przeciwko grypie zalecane jest wszystkim osobom od ukończenia 6 miesiąca życia.
Piśmiennictwo:
-
wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/Ryc_3.jpg
-
(data ost. wejścia: 18.06.2018).
-
Smeeth L, Thomas SL, Hall AJ et al. Risk of myocardial infarction and stroke after acute infection or vaccination. N Engl J Med, 2004; 351: 2611–2618.
-
Bhatt AS, Adam D. DeVore AD, Hernandez AF, Mentz RJ. Can Vaccinations Improve Heart Failure Outcomes? Contemporary Data and Future Directions. JACC: HEART FAILURE, 2017; 5: 194 – 203.
-
Szósta Wspólna Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i innych towarzystw naukowych ds. prewencji sercowo-naczyniowej w praktyce klinicznej. Wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej w 2016 roku. Kardiologia Polska 2016, 74; 821–936; DOI: 10.5603/KP.2016.0120.
-
MacIntyre CR, Mahimbo A, Moa AM, Barnes M . Influenza vaccine as a coronary intervention for prevention of myocardial infarction. Heart, 2016; 102: 1953–1956. doi:10.1136/heartjnl-2016-309983.
-
Clar C, Oseni Z, Flowers N, Keshtkar-Jahromi M, Rees K. Influenza vaccines for preventing cardiovascular disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 5. Art. No.: CD005050. DOI: 10.1002/14651858.CD005050.pub3.
-
LeBras MH, and Barry AR. Influenza Vaccination for Secondary Prevention of Cardiovascular Events: A Systematic Review. CJHP, 2017; 70: 27-34.
-
Caldeira D, Costa J, Vaz-Carneiro A. Análise da Revisão Cochrane: Vacina Contra Influenza para Prevenção de Doença Cardiovascular. Cochrane Database Syst Rev (Analysis of the Cochrane Review: Influenza Vaccines for Preventing Cardiovascular Disease. Cochrane Database Syst Rev.) Acta Med Port, 2015; 28: 424-426.
-
Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018, Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 2017 r. Poz. 108.
-
European Centre for Disease Prevention and Control. Seasonal influenza vaccination in Europe. Vaccination recommendations and coverage rates in the EU Member States for eight influenza seasons: 2007–2008 to 2014–2015. Stockholm: ECDC; 2017.