Grafika: Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
Lipoproteina (a) –Lp(a) jest lipoproteiną o małej gęstości i budową zbliżoną do ,,złego” cholesterolu LDL. Ma silne właściwości aterogenne czyli wywołujące miażdżycę. Zwiększone jej stężenie jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych tj. zawału serca czy udaru mózgu. Udowodniono również związek wysokiego poziomu Lp(a) z progresją zwężenia zastawki aortalnej, która jest najczęściej występującą nabytą wadą zastawkową serca u dorosłych.
Stężenie Lp(a) jest uwarunkowane genetycznie i nie ulega dużej zmienności w trakcie życia. Poziom Lp(a) jest niezależny od cholesterolu LDL. Można mieć wysoki poziom cholesterolu LDL i Lp (a) ale można mieć niski albo prawidłowo kontrolowany lekami cholesterol LDL i jednocześnie wysoki poziom Lp (a). Wg Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego zaleca się oznaczenie Lp (a) co najmniej raz w życiu. W szczególności u osób, u których wystąpił incydent sercowo-naczyniowy pomimo, że stężenie cholesterolu LDL mieści w zakresie celu terapeutycznego. To badanie jest również pomocne w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego u młodych osób ze zmianami miażdżycowymi, u pacjentów z hipercholesterolemią rodzinną, hiperlipoproteinemią (a) w wywiadzie rodzinnym, nawracającymi incydentami sercowo-naczyniowymi. Sugeruje się oznaczenie także u kobiet w ciąży jako element prewencji stanu przedrzucawkowego, poronienia, przy nawracających utratach ciąży i ograniczeniu wzrostu wewnątrzmacicznego.
Zakres wartości stężenia Lp(a) w osoczu u osób dorosłych jest szeroki i wynosi od <0,1 mg/dl do >300mg/dl. Wg wytycznych Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego z 2021 roku wartość optymalna jej stężenia wynosi <30mg/dl. Osoby z poziomem w przedziale 30-50 mg/dl mają umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe; >50 mg/dl duże ryzyko; > 180 mg/dl bardzo duże ryzyko sercowo-naczyniowe. Próbki krwi do badania poziomu Lp(a) nie muszą być pobierane na czczo.
Na dzień dzisiejszy możliwości obniżania stężenia Lp (a) są ograniczone. Dieta i aktywność fizyczna mają niewielki wpływ na jej poziom. Szeroko dostępne, doustne leki hipolipemizujące nie są skuteczne. Z kolei nowsze leki z grupy inhibitorów PCSK9 redukują poziom Lp(a) mniej więcej o 30%. U pacjentów z bardzo wysokimi stężeniami Lp(a) (>100mg/dl) stosuje się w niektórych ośrodkach zabiegi aferezy. Możliwe, że w najbliższych latach dostępne będą leki obniżające stężenia Lp(a) nawet o 90-95%. Badania trwają.
Źródła:
- https://podyplomie.pl/medycyna/38689,lipoproteina-a-prosta-ocena-przyszlosci-kardiologicznej
- https://pulsmedycyny.pl/zwezenie-zastawki-aortalnej-a-stezenie-lipoproteiny-a-co-mowia-najnowsze-badania-1184157
- https://kardiologia.mp.pl/wiadomosci/264801,dlaczego-warto-oznaczyc-lipoproteine-a,1https://kardiologia.mp.pl/wiadomosci/264801,dlaczego-warto-oznaczyc-lipoproteine-a,1
- https://ptlipid.pl/blog/2021/09/05/wytyczne-ptl-klrwp-ptk-ptdl-ptd-ptnt-diagnostyki-i-leczenia-zaburzeniach-lipidowych-w-polsce-2021/
