Tytoń a razem z nim nałóg palenia, przywieźli do Europy marynarze Krzysztofa Kolumba po odkryciu Ameryki. Europejczycy podbili Amerykę wyniszczając ludność, która zamieszkiwała oba kontynenty od wieków. Indianie „zemścili się” na Europejczykach poprzez „zarażenie” nas nałogiem palenia. Z powodu chorób wywołanych paleniem tytoniu zmarło wielokrotnie więcej osób niż padło ofiarą podboju. Niestety ta „Zemsta Indian” trwa nadal, zbierając śmiertelne żniwo na całym świecie w postaci chorób krążenia i nowotworów złośliwych.
O tym, że palenie tytoniu wpływa na rozwój raka płuca i nowotworów złośliwych przekonano się już sto lat temu analizując długość życia i przyczyny zgonów angielskich lekarzy. Prawie wszyscy oni palili, a rak płuca był w tej grupie częstą przyczyną śmierci. Wiszący topór nad głową kiedy spada, zabija szybko. Nałóg palenia jest takim toporem trzymanym w ręku przez niedoświadczonego kata: spadnie na pewno, tylko nie wiadomo kiedy, ale nie zabije nas szybko.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w każdym wieku można zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu nowotworów złośliwych, rezygnując z palenia papierosów. Jednak najlepiej nie zaczynać w ogóle palić. Substancje rakotwórcze powstające podczas palenia tytoniu dostają się do naszego organizmu za pośrednictwem wdychanego do płuc dymu oraz bezpośredniego kontaktu ze śliną, w której są rozpuszczone. Palenie tytoniu jest odpowiedzialne za 85% zachorowań na nowotwory głowy i szyi. Do tej grupy nowotworów zaliczamy: raki wargi dolnej (ale nie górnej), na którą spływa smoła z papierosa, narządów jamy ustnej (język, dziąsło, podniebienie, policzek od wewnątrz oraz nosogardziel). Na raka krtani chorują prawie wyłącznie palacze. Palenie wybitnie zwiększa ryzyko rozwoju raka przełyku, a nawet żołądka i trzustki. 90% raków płuca u mężczyzn i 80% u kobiet związanych jest przyczynowo z paleniem. Wszystkie substancje rakotwórcze, które dostały się do naszego organizmu niezależnie od drogi wchłaniania krążą we krwi i są wydalane przez nerki. Palenie tytoniu jest przyczyną 1/3 zachorowań na raka nerki i za połowę zachorowań na raka pęcherza moczowego, w którym gromadzą się zagęszczone w moczu substancje rakotwórcze.
Obecnie powszechnie zwraca się uwagę na ochronę środowiska, w tym szkodliwość dymów z pieców węglowych oraz spalin samochodowych jakby zapominając, że nie ma większego zagrożenia niż bezpośrednie wdychanie stężonego dymu z papierosa. Wciąż zbyt rzadko mówi się o paleniu biernym, czyli wdychaniu dymu z papierosów wyprodukowanego przez czynnego palacza – przez osoby z najbliższego otoczenia palącego, w tym przez dzieci. Powszechnie wiadomo, że w rodzinach, w których pali choć jedno z rodziców, często palą również dzieci. U dziecka nałóg palenia może rozwinąć się już po kliku wypalonych, dla zaimponowania rówieśnikom, papierosach.
Nie ma dymu bez ognia. Dlatego unikajmy jak ognia przebywania w towarzystwie osób palących papierosy - także e-papierosy. Nie podchodźmy niefrasobliwie pod wiszący nad głową topór czy mur grożący zawaleniem. Pamiętajmy, że porzekadło „wędzone dłużej się trzyma” dotyczy jedynie wędlin. W przypadku nowotworów związanych z używaniem tytoniu, najskuteczniejszym sposobem na zminimalizowanie ryzyka zachorowania jest unikanie palenia oraz przebywania w towarzystwie palaczy.
Palenie to nie tylko istotny problem zdrowotny, ale również ważny aspekt pod względem ekonomicznym. Osoby palące muszą regularnie kupować papierosy, co generuje znaczne wydatki. W wielu krajach ceny papierosów są wysokie, również w Polsce, ponadto są objęte akcyzą, której wysokość regularnie wzrasta dodatkowo zwiększając ich koszt. Warto więc rozważyć wszystkie korzyści wynikające z rzucenia palenia.
Prof. dr hab. n. med. Leszek Kołodziejski
specjalista chirurgii ogólnej, onkologicznej
i torakochirurgii
Zdjęcie: źródło - pixabay, autor - guvo59