Takotsubo - zespół złamanego serca

Zdjęcie: Pexels zrobione przez Monstera

„Zespół złamanego serca” (znany również jako kardiomiopatia stresowa, kardiomiopatia takotsubo czy zespół balotowania koniuszka) jest coraz częściej rozpoznawaną jednostką chorobową w kardiologii. Po raz pierwszy został opisany przez japońskich lekarzy pod koniec XX wieku. Objawy kliniczne przypominają ostry zawał serca, jednak tętnice wieńcowe (naczynia zapewniające ukrwienie mięśnia sercowego) nie wykazują istotnych zwężeń miażdżycowych.

W przeważającej większości przypadków choroba ta dotyka kobiet po menopauzie (ok. 90% przypadków). Zespół ten poprzedza zwykle silny stres emocjonalny lub fizyczny (np. kłótnia w rodzinie, śmierć bliskiej osoby, zawód miłosny, silne wzruszenie, operacje, duże urazy). Zauważono również, iż w wielu wypadkach współistnieją przewlekłe schorzenia, m.in. zaburzenia immunologiczne, choroby układu oddechowego (np. astma oskrzelowa), nadczynność tarczycy.

Dokładny mechanizm kardiomiopatii takotsubo nie jest znany. Postuluje się, że czynnik stresowy skutkuje wyrzutem do krwi dużych ilości amin katecholowych (tzw. hormonów stresu), które u predysponowanych osób wywołują rozlany skurczu tętnic wieńcowych i przejściowe, niedokrwienne ogłuszenie części lewej komory serca. Pacjenci skarżą się na ból w klatce piersiowej (gniotący, o charakterze ciężaru) lub duszność, a w zapisach EKG zmiany sugerują ostry zawał serca. Opisywano również przypadki obrzęku płuc (zastój krwi w krążeniu płucnym), wstrząsu sercowopochodnego, a nawet nagłego zatrzymania krążenia.

W związku z powyższym chorzy ci kierowani są do pilnej koronarografii (czyli wizualizacji tętnic wieńcowych przy pomocy bezpośredniego podania do nich kontrastu radiologicznego). Tętnice wieńcowe nie wykazują zwężeń miażdżycowych (lub tylko nieistotne zmiany). Inne badania obrazowe (najczęściej badanie echokardiograficznie, czyli USG serca) uwidaczniają charakterystyczny kształt lewej komory – klasycznie rozdęcie ogłuszonej części koniuszkowej, upodabniające ją do japońskiej pułapki na ośmiornice (zwanej właśnie „takotsubo”). Nie jest to jednak regułą, w niektórych przypadkach nieprawidłowa kurczliwość dotyczy kilku różnych części mięśnia lewej komory.

W klasycznej postaci niedotknięta ogłuszeniem część lewej komory wyrównawczo kurczy się silniej, a w ekstremalnych przypadkach ściany komory mogą wówczas stykać się ze sobą, wywołując tzw. „zawężanie” odpływu krwi do aorty i omdlenia. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki blokujące receptory adrenergiczne beta (beta-blokery) oraz leki rozszerzające naczynia.

Rokowanie jest dobre. Zaburzenia kurczliwości lewej komory zwykle ustępują w przeciągu miesiąca, a nawroty choroby występują rzadko.

Ryc. 1. Obraz kardiomiopatii takotsubo w badaniu echokardiograficznym przezklatkowym - rozdęcie ogłuszonej części koniuszkowej lewej komory serca (strzałki)

Autor:
Lek. Paweł Prochownik

Piśmiennictwo

1. Kardiologia. Podręcznik oparty na zasadach EBM. Red. A. Szczeklik, M. Tondera. Medycyna Praktyczna, Kraków 2009.

2. E. Przybylska, D. Krasek, W. Sinkiewicz. Kardiomiopatia takotsubo — co dzisiaj o niej wiemy? Choroby Serca i Naczyń 2015; 12 (6): 347–356.

3. B. Hussain, N. Basir. A rare case of atypical mid‑variant takotsubo cardiomyopathy during dobutamine stress echocardiography. Journal of Rare Cardiovascular Diseases 2018; 3 (6): 213–217.