Bradykardia to stan, w którym czynność serca jest zbyt wolna i wynosi poniżej 60 uderzeń na minutę. Przyczynami bradykardii może być choroba serca lub jest jedynie objawem innych stanów patologicznych dotyczących innych narządów.
Bradykardia bezobjawowa - zazwyczaj nie wymaga żadnego leczenia (można ją zaobserwować na przykład u sportowców czy u osób z nadmierną aktywnością nerwu błędnego).
Bradykardia objawowa - najczęstsze objawy zbyt wolnej pracy serca:
-
ogólne osłabienie organizmu,
-
zmniejszona wydolność fizyczna,
-
problemy z koncentracją,
-
duszności,
-
zawroty głowy,
-
omdlenia.
Bradykardia fizjologiczna może występować w stanie fizjologicznym na przykład u osób regularnie uprawiających sport, u których częstość pracy serca spada nawet do 30 na minutę. Niskie tętno naturalnie pojawia się także podczas snu i jeżeli nie powoduje żadnych dolegliwości - nie jest powodem do niepokoju.
Przyczyny bradykardii:
-
choroba układu bodźcotwórczo–przewodzącego serca: niewydolność węzła zatokowego lub różnego rodzaju i stopnia zaawansowania bloki przewodzenia,
-
może być także objawem innych stanów chorobowych, takich jak zawał serca, udar mózgu, zatorowość płucna, a także choroby tarczycy,
-
niska temperatura ciała (hipotermia) i zaburzenia elektrolitowe (na przykład nadmierne stężenie jonów potasu w surowicy krwi),
-
stosowanie leków – powodują ją głównie leki stosowane w kardiologii w celu leczenia zaburzeń rytmu serca i nadciśnienia tętniczego (z grupy beta-blokerów i blokerów kanału wapniowego, glikozydów naparstnicy). Należy jednak pamiętać, że bardzo wiele innych grup leków może także wywoływać bradykardię,
-
może być także wynikiem toksycznego wpływu: alkoholu, narkotyków i innych trujących substancji chemicznych.
Diagnostyka bradykardii:
-
podstawowe badanie fizykalne – osłuchanie pacjenta i palpacyjne zbadanie tętna,
-
spoczynkowy zapis EKG,
-
24-godzinne monitorowanie czynności serca metodą Holtera (Ryc.), jak w przypadku bradykardii napadowej, występującej okresowo.
Leczenie bradykardii polega przede wszystkim na leczeniu przyczyny np. zawału serca, udaru mózgu, chorób tarczycy, odstawieniu lub redukcji dawek leków, wyrównaniu stężenia elektrolitów. Po usunięciu przyczyny częstość akcji serca zazwyczaj wraca do normy.
W wypadku jeśli to nie wystarcza, bądź przyczyną bradykardii jest uszkodzenie układu bodźcotwórczo – przewodzącego serca można podjąć próbę stosowania leków przyspieszających akcję serca, ale u większości pacjentów konieczne jest wszczepienie stymulatora (rozrusznika serca). Polega ono na wszczepieniu przez żyłę do jednej lub dwóch jam serca elektrody sterowanej elektronicznie, która wysyłając impuls elektryczny generuję odpowiednią częstość pracy serca. Sterownik wszczepiony jest zazwyczaj nad obojczykiem, pod skórą pacjenta.
Ryc. Zestaw do przedłużonego monitorowania EKG metodą Holtera.
Autor:
Dr n. med. Bartosz Sobień
Piśmiennictwo:
-
Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 215.
-
Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) do spraw stymulacji serca i terapii resynchronizującej we współpracy z European Heart Rhythm Association (EHRA): Wytyczne ESC dotyczące stymulacji serca i terapii resynchronizującej w 2013 roku. Kardiologia Polska 2013; 71, supl. V: 133–192.
-
Connolly SJ, Sheldon R, Thorpe KE I wsp. : Pacemaker therapy for prevention of syncope in patients with recurrent severe vasovagal syncope: Second Vasovagal Pacemaker Study (VPS II): a randomized trial. JAMA, 2003; 289: 2224–2229.
