Grafika: Pexels zrobiona przez Edward Jenner
Koronawirusy to grupa wirusów znanych ludzkości od dawna. Powodują one choroby zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Pierwsze szczepy koronawirusa ludzkiego zidentyfikowano w latach 60. XX wieku. Wywołują one najczęściej objawy przeziębienia i są przyczyną 5-10% przypadków tego typu zachorowań w sezonach infekcyjnych. Aktualna pandemia wywołana jest przez nowy koronawirus nazwany SARS-CoV-2.
Wirus SARS-CoV-2 wywołuje ostrą chorobę układu oddechowego – COVID-19. Pierwsze przypadki zakażeń u ludzi tym wirusem odnotowano pod koniec 2019 r. w mieście Wuhan we wschodnich Chinach. W krótkim czasie choroba rozprzestrzeniła się na cały świat. W dniu 11 marca 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia uznała zakażenia nowym koronawirusem za pandemię. Do połowy września 2020 r. na świecie zostało stwierdzonych ponad 30 mln zachorowań na COVID-19, a ponad 950 tys. osób zmarło w wyniku zakażenia.
Jak przenosi się koronawirus SARS-CoV-2?
Początkowo uważano, że przenoszenie wirusa wiąże się z kontaktem ze zwierzętami, gdyż wielu chorych na zapalenie płuc w Wuhan zgłaszało kontakt z targiem rybnym lub targiem ze zwierzętami. Zauważono zwiększenie liczby chorych, którzy nie mieli takich powiązań, co wskazywało na to, że wirus przenosi się z człowieka na człowieka.
Aktualnie uważa się, że do większości zakażeń dochodzi drogą kropelkową, gdy osoba chora kicha, kaszle lub mówi wydalając z siebie w tym czasie aerozol zawierający wirusa. Wirus może także się przenieść przez kontakt człowieka z zakażoną powierzchnią np. kiedy człowiek dotknie przedmiotu lub powierzchni, na której znajduje się wirus, a potem dotknie swoich ust, nosa lub oczu. Aktualne badania sugerują, że wirus może przenosić się również drogą wziewną (powietrzną).
Jakie objawy prezentuje osoba zakażona wirusem SARS-CoV-2?
Najczęściej spotykane objawy dotyczą przede wszystkim układu oddechowego. U większości osób choroba ma łagodny przebieg przypominający zwykłe przeziębienie. Kilkanaście procent osób zarażonych prezentuje ciężki przebieg choroby, a kilka procent wymaga hospitalizacji na oddziałach intensywnej terapii. Najbardziej narażone na ciężką chorobę są osoby starsze, z osłabioną odpornością, którym towarzyszą inne przewlekłe choroby.
Okres inkubacji wirusa wynosi od 1 do 14 dni (najczęściej ok. 5 dni), po tym czasie mogą pojawić się objawy zakażenia: gorączka lub stan podgorączkowy (temperatura ciała pomiędzy 37 a 38st C), kaszel, duszność, zmęczenie, bóle mięśni i głowy, ogólne zmęczenie. U niektórych pacjentów mogą pojawić się objawy takie jak ból gardła, katar, zapalenie spojówek, utrata lub pogorszenie węchu i smaku, ból brzucha, biegunka czy wymioty. Ciężki przebieg choroby wiąże się z rozwojem zapalenia płuc, które może być powikłane niewydolnością oddechową i koniecznością podłączenia do respiratora wspomagającego układ oddechowy, a nawet niewydolnością wielonarządową. Zakażenie może być także bezobjawowe, a zatem trudno wykrywalne.
Wiele z tych objawów może występować w przypadku innych licznych wirusów układu oddechowego np. grypy, paragrypy, rhinowirusów, dlatego odnosząc się do samych objawów i wstępnego badania fizykalnego przez lekarza nie możemy rozpoznać zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Ważny jest także wywiad epidemiologiczny dotyczący kontaktu z osobami chorymi, podróży w miejsca transmisji wirusa i kontaktu z osobą będącą na kwarantannie. Na tej podstawie możemy się spodziewać, że prawdopodobieństwo zakażenia u osoby prezentującej objawy jest większe.
Jak rozpoznać zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2?
Obecnie dostępne są 3 rodzaje testów mogące wykryć koronawirusa:
- testy serologiczne (wykrywające przeciwciała IgM, IgG),
- testy kasetkowe (wariant testu serologicznego),
- testy molekularne metodą RT-PCR (wykrywanie materiału genetycznego wirusa).
Testy serologiczne mogą być pomocne przy rozpoznaniu zakażenia. Jednak zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia zalecane jest wykonywanie testów molekularnych PCR. Badanie jest wykonywane z wymazu nosowo-gardłowego, próbki plwociny, aspiratu z tchawicy lub popłuczyn oskrzelowych. Niezwykle ważne jest prawidłowe pobranie wymazu. Oczekiwanie na wynik badania trwa zwykle kilka godzin.
Zapamiętaj! Rozpoznanie zakażenia koronawirusem możliwe jest po wykonaniu odpowiednich badań. Jeśli podejrzewamy u siebie zakażenie koronawirusem należy postępować zgodnie z wytycznymi dostępnymi na stronie internetowej: www.gov.pl/web/koronawirus, gdzie znajdują się aktualne zalecenia.
Zdjęcie: Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
Autor:
Dr n. med. Agnieszka Sarnecka
Piśmiennictwo:
- WHO, Coronavirus disease (COVID-19) outbreak - www.who.int [dostęp 20.09.2020]
- www.gov.pl [dostęp 20.09.2020]
- Pyrć K., Ludzkie koronawirusy, "Postępy Nauk Medycznych" 2015, t. XXVIII, nr 4B
