Zdjęcie: Pexels zrobione przez Miriam Espacio
Papieros elektroniczny
E-papieros, czyli papieros elektroniczny, to urządzenie zasilane baterią służące do inhalacji i dające porównywalne wrażenia do tradycyjnego palenia wyrobów tytoniowych (papierosy, fajka, cygara). Podczas palenia tradycyjnego wdychany jest dym tytoniowy natomiast w przypadku e-papierosów użytkownik wdycha lotną mgłę, powstałą na skutek szybkiego ogrzania roztworu inhalacyjnego. Wdychany roztwór inhalacyjny jest mieszaniną glikolu propylenowego (podstawowy składnik sztucznej mgły, np. w przedstawieniach teatralnych), gliceryny, różnych substancji aromatycznych i nikotyny w stężeniach od śladowych do 3,6%.
Podczas tradycyjnego palenia dochodzi do wdychania dymu tytoniowego, który oprócz nikotyny zawiera ponad 4000 substancji smolistych, które są odpowiedzialne za większość szkodliwych dla zdrowia skutków. Natomiast podczas palenia e-papierosa dochodzi do podgrzania roztworu inhalacyjnego do temperatury 150-180 stopni Celsjusza, a wytwarzająca się wówczas para, imitująca dym tytoniowy, jest wdychana. Istotne jest, że w e-papierosie nie zachodzi proces spalania i uwalniania dymu, który zawiera wiele szkodliwych substancji smolistych. Niemniej jednak, tak samo jak tradycyjne papierosy, tak i e-papierosy dostarczają do organizmu nikotynę, która ma działanie uzależniające i również jest odpowiedzialna za szereg niekorzystnych następstw. W zależności od producenta, e-papieros wyglądem może przypominać typowego papierosa lub coraz częściej długopis/pióro czy przenośne urządzenie magazynujące pamięć.
Typowy e-papieros jest zbudowany z trzech części, do których należą:
- kartridż – wymienny pojemnik na roztwór inhalacyjny,
- atomizer – „silnik”, czyli miejsce gdzie roztwór inhalacyjny jest podgrzewany i zamienia się w parę,
- źródło zasilania – zwykle akumlator, który ładuje się podłączając bezpośrednio do gniazdka, poprzez łącze USB lub poprzez gniazdko samochodowe.
Nikotynowa terapia zastępcza
W celu poprawy skuteczności zerwania z wieloletnim nałogiem palenia tytoniu obok terapii psychologicznej i behawioralnej, wprowadzono nikotynową terapię zastępczą. Chociaż nikotyna sama z siebie jest szkodliwym związkiem dla organizmu, to uważa się jednak, że główne niebezpieczeństwo wynika z tysięcy związków chemicznych zawartych w dymie tytoniowym.
Zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej (gumy do żucia, plastry) pomaga w zaprzestaniu palenia tytoniu. Czy e-papierosy, które również dostarczają organizmowi nikotyny, można zaliczyć do nikotynowej terapii zastępczej jest przedmiotem dyskusji. Główna krytyka nikotynowej terapii zastępczej polega na tym, że długotrwale stosowana podtrzymuje uzależnienie od nikotyny i nie doprowadza do całkowitego zaprzestania nałogu. Z drugiej strony „celowane” i krótkotrwałe użycie może skutecznie pomóc przetrwać pierwszy okres zaprzestania palenia papierosów. Wydaje się, że w ten sposób rozumiane stosowanie e-papierosów może być cenną pomocą dla zmotywowanej osoby pragnącej wyzwolić się z rujnującego zdrowie i życie nałogu.
Niepotwierdzone bezpieczeństwo
W 2014 roku Światowa Organizacja Zdrowia wydała raport, w którym stwierdza, że brak jest jednoznacznych danych naukowych na bezpieczeństwo i skuteczność e-papierosów w walce z nałogiem palenia. Autorzy podkreślają, że w pierwszej kolejności należy stosować nikotynową terapię zastępczą o potwierdzonym bezpieczeństwie i skuteczności. Z drugiej strony stwierdzono również, że e-papierosy mogą być alternatywą dla tych osób, u których inne środki okazały się nieskuteczne. W tym i innych dokumentach eksperci podkreślają, że e-papierosy są stosunkowo nowym produktem, który pomimo braku jednoznacznych danych o długoterminowym bezpieczeństwie dla używającego, ale też i dla otoczenia oraz skuteczności, czyli zerwania z nałogiem jest coraz częściej stosowany na skalę masową. Podkreśla się możliwość przedłużania/podtrzymywania nałogu czy stosowania przez osoby małoletnie.
Globalny rynek e-papierosów, który szacuje się już na wiele miliardów dolarów, nie podlega w zasadzie żadnym regulacjom dotyczącym jakości produktów, składu roztworów inhalacyjnych, konstrukcji urządzeń czy reklamie i sprzedaży osobom niepełnoletnim. Podsumowując, chociaż wydaje się, że e-papierosy są znacznie mniej szkodliwe od tradycyjnych papierosów, to w świetle braku solidnych danych odnośnie bezpieczeństwa i skuteczności, stosowanie ich nie jest rekomendowane przez wiodące towarzystwa medyczne.
Autor:
dr med. Paweł Rubiś
Oddział Kliniczny Chorób Serca i Naczyń,
Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II
Piśmiennictwo:
- Jerry JM, Collins GB, Streem D. E-cigarettes: safe to recommend to patients? Clev Clin J Med 2015; 82: 521-6.
- Polosa R, Caponneto P, Morjaria JB, et al. Effect of an electronic nicotine delivery device (e-Cigarette) on smoking reduction and cessation: a prospective 6-month pilot study. BMC Public Health 2011; 11: 786-98.
- Tremblay MC, Pluye P, Gore G, et al. Regulation profiles of e-cigarettes in the United States: a critical review with qualitative synthesis. BMC Medicine 2015; 13: 130-6.
- Glasser AM, Cobb CO, Teplitskaya L, et al. Electronic nicotine delivery devices, and their impact on health patterns of tobacco use: a systematic review protocol. BMJ Open 2015; 5:
- Jankowski P, Kawecka-Jaszcz K, Kopeć G i wsp. Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące palenia tytoniu. [przygotowane do publikacji]
