Zdjęcie: CDC/Pexels.com

Meningokoki są bakteriami odpowiedzialnymi za wywoływanie inwazyjnej choroby meningokokowej. Zwłaszcza wśród najmłodszych stanowi ona poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. „Pierwsze objawy, podobne do zwykłego przeziębienia, w szybkim czasie dramatycznie się nasilają i kiedy wiadomo już, że mamy do czynienia z groźną chorobą bakteryjną, pomimo prawidłowej diagnozy i właściwego leczenia dochodzi do zagrożenia życia dziecka” – alarmuje specjalista chorób zakaźnych dr hab. n. med. Hanna Czajka prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Czym są meningokoki i jak się przenoszą?

Meningokoki są bakteriami, które mogą wywołać u ludzi choroby o ciężkim przebiegu. Infekcja najczęściej ma postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, sepsy – czasem jednak dochodzi jednocześnie do sepsy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, co może mieć przebieg zagrażający życiu.

Meningokoki przenoszą się drogą kropelkową, najczęściej poprzez kichanie, kaszel lub bliski kontakt z zakażoną osobą.

Objawy i przebieg choroby meningokokowej

Bakterie te są szczególnie groźne dla najmłodszych dzieci w wieku do 5 lat. Ze względu na to, że początkowe oznaki choroby przypominają przeziębienie i grypę, zakażenie meningokokami bywa niestety trudne do rozpoznania. Objawy rozwijają się bardzo szybko i mogą prowadzić do śmierci nawet w ciągu 24-48 godzin od momentu pojawienia się dolegliwości. Dlatego, w przypadku wystąpienia poniższych objawów bardzo ważna jest szybka interwencja medyczna.

Objawy zakażenia meningokokami mogą się różnie manifestować. Szczególną reakcję rodziców powinny spowodować:

• wysoka gorączka
• ból głowy
• wymioty
• zmęczenie
• plamki lub wybroczyny na skórze (charakterystyczna wysypka krwotoczna)

Początkowo choroba ma przebieg niespecyficzny, podobny do każdej innej choroby. Pojawia się gorączka, dreszcze, katar, zapalenie gardła lub biegunka. U niemowląt występuje brak łaknienia, trudności i niechęć do ssania, wymioty, senność i drażliwość. U dzieci starszych dominuje ból głowy i kończyn. W ciągu kilku godzin od pierwszych objawów choroby może wystąpić charakterystyczna wysypka krwotoczna, zlokalizowana głównie na kończynach, a także mogą pojawić się senność, zaburzenia oddychania i niewydolność wielonarządowa – objaśnia prof. Hanna Czajka.

Leczenie choroby meningokokowej

W przypadku podejrzenia zakażenia meningokokami należy niezwłocznie podjąć leczenie i przewieźć chorego transportem medycznym do szpitala. Leczenie polega na wprowadzeniu antybiotykoterapii.
W cięższych przypadkach może okazać się konieczne leczenie w oddziale intensywnej terapii, a czas leczenia może się znacząco wydłużyć.

Możliwe powikłania

Zakażenie meningokokami może prowadzić do uszkodzenia nerek, zaburzeń układu nerwowego czy posocznicy (tzw. sepsy). Zbyt późno rozpoznana choroba może prowadzić do głuchoty, uszkodzenia mózgu, epilepsji, amputacji kończyn, a nawet śmierci. Dlatego niezbędne jest jak najszybsze rozpoznanie i leczenie.

Jak podkreśla prof. Hanna Czajka, większość śmiertelnych przypadków występuje w pierwszym dniu choroby. Aktualnie, około 10 - 15% zachorowań kończy się zgonem dziecka. Śmiertelność wzrasta w przypadku rozpoznania posocznicy wraz z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Wśród 10-12% przypadków u dziecka, które przeżyło chorobę występują powikłania neurologiczne oraz zaburzenia wzroku i słuchu.

Bezpieczni, bo zaszczepieni

Szczepienia są skutecznym i bezpiecznym sposobem zapobiegania zakażeniu meningokokami i jego groźnym powikłaniom.

Prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych odczynów poszczepiennych jest w przypadku tego szczepienia niewielkie. Wśród działań niepożądanych najczęściej wymienia się ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu ukłucia. Objawy te najczęściej zdarzają się w trakcie pierwszych dni po szczepieniu i samoistnie ustępują.

Zaleca się, aby dzieci były szczepione zgodnie z aktualnymi dokumentami rejestracyjnymi szczepionki (charakterystyką produktu leczniczego – ChPL) określającymi wiek dziecka, w którym możliwe jest podawanie szczepionek oraz liczbę dawek.

Pamiętajmy, że szczepienie zabezpiecza przed chorobą nie tylko zaszczepione dziecko, ale także pomaga w tworzeniu tzw. odporności zbiorowej, chroniąc osoby nieuodpornione.

Bezpłatne szczepienia przeciwko meningokokom w Małopolsce

„Bezpieczni, bo zaszczepieni” to hasło programu polityki zdrowotnej dotyczącego profilaktyki zakażeń meningokokowych w Małopolsce, w ramach którego można skorzystać z bezpłatnych szczepień przeciwko meningokokom. Zaszczepione mogą zostać dzieci w wieku do 2 lat (w tym kończące 2 r.ż. w 2023 roku) zamieszkałe na terenie miast i powiatów biorących udział w programie.

Szczepienia prowadzone są w następujących lokalizacjach:

• Miasto Kraków,
• Miasto Tarnów,
• Powiat Myślenicki,
• Powiat Nowotarski,
• Powiat Tarnowski,
• Powiat Wielicki.

Rodzice/opiekunowie zainteresowani szczepieniem dziecka proszeni są o kontakt z wybranym realizatorem szczepień.

SPRAWDŹ, GDZIE SIĘ ZAREJESTROWAĆ

Szczepienia realizowane ze środków finansowych Województwa Małopolskiego