Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem kobiet na świecie (25%) i najczęstszą nowotworową przyczyną zgonów wśród kobiet chorujących na nowotwór. Chore na raka piersi stanowią 36% kobiet żyjących z nowotworami. W populacji polskiej obserwujemy ok.18 tys nowych zachorowań rocznie - 25% wszystkich zachorowań na nowotwory kobiet w Polsce stanowi rak piersi.
Czynniki ryzyka zachorowania:
- Obecność mutacji BRCA1 i BRCA2 znacząco zwiększa ryzyko zachorowania.
- Występowanie nowotworów w rodzinie, szczególnie zachorowanie na raka piersi lub jajnika
u krewnej w pierwszej linii pokrewieństwa. - Ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, większość zachorowań przypada po 50 r.ż.
- Wczesna pierwsza miesiączka oraz późne przekwitanie czyli wydłużenie okresu prokreacyjnego zwiększa ryzyko zachorowania.
- Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej jest istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania.
- U kobiet u których wykryto atypową hyperplazję nabłonkową stwierdza się pięciokrotne zwiększenie ryzyka zachorowania.
- Promieniowanie jonizujące.
- Spożywanie alkoholu, szczególnie systematycznego, nawet w małych ilościach.
- Nadmierne spożywanie tłuszczów i nadwaga sprzyjają zachorowaniu na raka piersi.
Możliwości profilaktyki pierwotnej w raku piersi są bardzo ograniczone, rola profilaktyki farmakologicznej nie jest jednoznacznie dowiedziona.
Decydujące znaczenie ma wczesne wykrycie nowotworu a więc profilaktyka wtórna. Dowiedziono że regularnie wykonywane profilaktyczne badania mammograficzne (skrining) istotnie zmniejszają ryzyko zgonu z powodu raka piersi.
Coraz większe znaczenie zyskuje poradnictwo genetyczne raka piersi dotyczące zarówno kobiet chorujących jak i zdrowych.
Zespół wysokiej predyspozycji dziedzicznej jest wywołany najczęściej mutacjami BRCA1 i BRCA2. Tylko ok. 5% kobiet jest nosicielkami tej mutacji jednak przy ich występowaniu ryzyko wystąpienia raka piersi wynosi 70-80% a raka jajnika 40-50%. Dodatkowo trzykrotnie wzrasta ryzyko zachorowania na inne nowotwory złośliwe.
Do badań genetycznych należy bezwzględnie kierować kobiety które zachorowały na raka piersi lub jajnika przed 45 r.ż., oraz kobiety z rodzin obciążonych zachorowaniami na raka piersi lub jajnika lub chore z rodzin obciążonych licznymi zachorowaniami w rodzinie (wywiad trzypokoleniowy).
Autor: Lek. med. Maria Srebro-Stańczyk
