Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet w Polsce. Co roku z jego powodu umiera w naszym kraju ponad 5000 kobiet, przez co jest drugą (po raku płuc) przyczyną zgonów Polek z powodu nowotworów. W 2013 roku (wg. Krajowego Rejestru Nowotworów) w Polsce zachorowało17142 kobiet na raka piersi, natomiast z powodu tego nowotworu zmarło 5816 kobiet. Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta wraz z wiekiem (większość zachorowań dotyczy kobiet po 50. roku życia). U kobiet w wieku średnim obserwuje się wzrost zachorowalności jednakże przy stałych współczynnikach umieralności.
Zmniejszenie zachorowalności na raka piersi można uzyskać poprzez stosowanie badań profilaktycznych oraz modyfikować lub eliminować niekorzystne zachowania, zwiększając świadomość kobiet. Do czynników ryzyka rozwoju raka piersi zalicza się wysokoprocentowy alkohol, dietę bogatą w tłuszcze, otyłość typu brzusznego. Z kolei dieta bogata w warzywa i owoce oraz aktywność fizyczna redukują ryzyko rozwoju raka piersi.
Mammografia jest badaniem obrazowym stosowanym jako badanie przesiewowe, które może wykryć zmiany w piersiach we wczesnym stadium. Pozwala to na obniżanie umieralności u kobiet z powodu raka piersi (o około 15%).
Badanie mammograficzne wykonywane jest w dwóch projekcjach oraz ma wyższą czułość diagnostyczną w grupie kobiet o gęstej gruczołowej strukturze piersi (tzn. u kobiet po 50 roku życia). U młodszych kobiet (poniżej 50 roku życia) piersi maja budowę gęstą, przez co badanie mammograficzne jest utrudnione. W Polsce prowadzony jest przesiewowy program wczesnego wykrywania raka piersi, w którym bezpłatnym badaniem mammograficznym objęte są tylko kobiety w wieku po 50 roku życia, bez objawów nowotworu.
Mammograf, źródło: Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie
Wybór leczenia rozpoznanego raka piersi opiera się na ocenie stopnia zaawansowania, ocenie klinicznej i patomorfologicznej (materiału pobranego drogą biopsji). Ocena kliniczna obejmuje zaawansowanie guza pierwotnego (wielkość) oraz zajęcie pachowych węzłów chłonnych oraz obecności przerzutów w odległych w innych narządach. Dodatkowo decyzję odnośnie rodzaju i kolejności leczenia podejmuje się z uwzględnieniem typu histologicznego i stopnia złośliwości raka oraz ekspresji ER/PgR, Ki67 oraz stanu HER2.
Plan leczenia powinien być opracowany przez zespół złożony ze specjalistów chirurgii onkologicznej, radioterapii onkologicznej, onkologii klinicznej i radiodiagnostyki oraz przy świadomym udziale chorej i przedstawieniu wszystkich możliwości leczenia. Na podstawie uzyskanych danych można zaproponować optymalne postępowanie min. uzupełniającą chemioterapię, radioterapię, hormonoterapię i leczenie celowane. Celem leczenia jest całkowita eliminacja ognisk nowotworu. Leczenie raka piersi jest procesem wieloetapowym.
Obecnie pierwotne leczenie operacyjne opiera się o zabiegi oszczędzające pierś (tzn. wycięcie guza piersi wraz z marginesem) oraz oszczędzające dół pachowy (tzn. wycięcie węzła chłonnego wartowniczego). W przypadku guzów zaawansowanych miejscowo wykonuje się operacje radykalne tzn. amputację piersi oraz/lub wycięcie układu chłonnego pachowego. Po zabiegu operacyjnym patolog ocenia usunięty preparat (ocenia marginesy wycięcia i określa typ biologiczny nowotworu) i w zależności od stopnia zaawansowania oraz stanu ogólnego pacjenta wybierana jest strategia leczenia uzupełniającego. W skład leczenia uzupełniającego wchodzi: radioterapia na obszar operowany oraz ewentualnie dół pachowy. Uzupełniająca chemioterapia pooperacyjna stosowana jest u chorych z znacznym ryzykiem nawrotu. Chemioterapia jest leczeniem silnie toksycznym. W leczeniu uzupełniającym stosowana jest również hormonoterapia zazwyczaj w monoterapii przez 5 lat od zakończenia leczenia pierwotnego. Hormonoterapia może być stosowana u chorych w podeszłym wieku – z uwagi na mniej działań niepożądanych i skutków ubocznych. Pacjentki po leczeniu muszą być poddane aktywnej kontroli w poradni onkologicznej w celu wykrycia wystąpienia ewentualnej wznowy lub przerzutów odległych. Rokowanie chorych leczonych z powodu raka piersi jest dobre, odsetek 5-letnich przeżyć wynosi w zależności od źródeł od 63% do 80%.
Dr n. med. Jerzy W. Mituś
specjalista chirurgii onkologicznej
Grafika: Pexels.com stworzona przez Olya Kobruseva
