Koniec pandemii COVID-19. Zniesiono restrykcje. Wszyscy czekali na ten moment przez ponad 2 lata. Pełnia lata. Urlopy. Upały. Czas wykorzystać szansę na krótkie wakacje. Odreagować. Wyjechać. Opalić się. Nie myśleć o konsekwencjach.
Światło słoneczne daje przyrodzie energię do życia. Ogrzewa nas, poprawia nastrój. Sprawia, że zaczynamy produkować witaminę D, której Polakom stale brakuje. Czy zawsze jesteśmy w pełni bezpieczni?.
Światło słoneczne nie jest jednorodne. Składa się z fal o różnej długości. Najdłuższe fale to promienie podczerwone, które nas ogrzewają. Fale nieco krótsze, to pasmo widzialne obejmujące wszystkie kolory tęczy. Fale jeszcze krótsze, już niewidzialne dla ludzkiego oka - to promieniowanie ultrafioletowe inaczej UV, które zabija bakterie i wirusy. Równocześnie działając na naszą skórę powoduje jej szybsze starzenie się oraz wywołuje mutacje wśród komórek naskórka mogące prowadzić do powstawania nowotworów skóry: raków i czerniaków. Nasz organizm broni się przed tym promieniowaniem wprowadzając do skóry komórki zawierające ciemny barwnik, czyli melanocyty. Jest to istota opalania się. Skóra uzyskuje ciemny odcień i interesujący wygląd, który tak bardzo lubimy. Jednak we wszystkim należy zachować umiar. Należy unikać przesadnego nasłoneczniania zwłaszcza w godzinach południowych, prowadzącego do oparzeń słonecznych już w czasie ekspozycji na promienie UV, a po kilku, kilkunastu latach także do możliwości rozwoju nowotworów złośliwych skóry.
Raki skóry stanowią niejednorodną grupę nowotworów z których najczęstsze są raki podstawnokomórkowe o wolnym przebiegu i wyjątkowo rzadko powodujące przerzuty. Mogą się one rozwijać wieloogniskowo. Stanowią około ¾ wszystkich raków skóry. Mimo wolnego wzrostu, u niektórych wyjątkowo „cierpliwych chorych” mogą dochodzić do znacznych rozmiarów i powodować dysfunkcję leżących pod nimi struktur tkankowych. Guzy te nie bolą i nie powodują dokuczliwych krwawień dlatego część pacjentów przyzwyczaja się do nich i uważa, że im nie przeszkadzają – więc po co je wycinać.
Dużo bardziej złośliwy przebieg ma rak płaskonabłonkowy, kolczystokomórkowy. Stanowi on około 1/5 przypadków raka skóry. Może on występować w każdej okolicy ciała, a także w bliznach pooperacyjnych i pooparzeniowych oraz w obrębie wieloletnich owrzodzeń żylakowatych podudzi. Jest to rak inwazyjny tj. posiadający zdolność naciekania tkanek i przerzutowania do okolicznych węzłów chłonnych.
Inne raki skóry stanowiące na szczęście parę procent przypadków mają przebieg jeszcze bardziej złośliwy. Szybko rosną i wcześnie dają przerzuty.
Wszystkie raki skóry są łatwe do rozpoznania i leczenia chirurgicznego gdyż leżą w obrębie naszej skóry. Są widoczne zarówno dla nas, jak i naszego otoczenia. Mogą przebiegać pod postacią długo utrzymujących się guzków lub owrzodzeń niebolesnych przy dotyku. Mogą przypominać banalne brodawki czy stany zapalne.
Jeżeli na skórze mamy długo utrzymujące się owrzodzenie lub wolno rosnący guzek należy koniecznie udać się do dermatologa, onkologa lub chirurga, który postawi wstępne rozpoznanie i podejmie leczenie.
W przypadkach podejrzanych proponuje się zazwyczaj wykonanie tzw. biopsji wycinającej, tj. wycięcie zmiany w znieczuleniu miejscowym w wąskich granicach zdrowych tkanek i przesłanie do badania histologicznego (mikroskopowego). Taki zabieg jest dla drobnych ognisk raka zarówno zabiegiem diagnostycznym jak i leczniczym, a powstała blizna jest zwykle prawie niewidoczna.
Najbezpieczniej jest pozbyć się wszystkich długo utrzymujących się zmian na skórze. Jeśli okażą się one niezłośliwe, to dla nas tylko lepiej.
Każda, nawet najbrzydsza blizna pooperacyjna jest ładniejsza niż nowotwór złośliwy.
Prof. dr hab. n. med. Leszek Kołodziejski
Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej
Zdjęcie: Pexels.com zrobione przez Tofros.com
