Większość infekcji przechodzimy łagodnie i szybko o nich zapominamy. Jednak nie można lekceważyć żadnej z nich. Nawet z pozoru błaha infekcja może mieć poważne konsekwencje i prowadzić do groźnych powikłań, włączając w to uszkodzenie serca, czasem nieodwracalne. I choć takie powikłania zdarzają się relatywnie rzadko, to warto mieć na uwadze to, że dotyczą one także zdrowych, nieobciążonych osób. Prawie połowa przeszczepów serca w Polsce jest wykonywana z powodu jego uszkodzenia przez proces zapalny. Także umieralność w miesiącach zimowych jest nawet 10% większa w porównaniu ze średnią roczną, co wiąże się z częstszym występowaniem infekcji w tym okresie.
Powikłania sercowe mogą być spowodowane przez różne patogeny - wirusy, bakterie, grzyby - i są zawsze sytuacją bardzo poważną, wymagającą odpowiedniego leczenia i nierzadko stwarzającą zagrożenie życia. Uszkodzenie mięśnia sercowego najczęściej jest wywołane wirusami, także tymi powodującymi „zwykłe przeziębienie”, grypę czy Covid-19. Z kolei infekcje wewnętrznej części serca, czyli wsierdzia, najczęściej są efektem zakażenia bakteryjnego i mogę wystąpić nawet przy pozornie niewielkiej infekcji toczącej się w chorym zębie czy na skórze. Uszkodzenie serca może pojawiać się jeszcze wiele tygodni po zakończeniu infekcji, np. gardła i pozornie nie mieć z nią związku. Z tych powodów każda infekcja powinna być traktowana poważnie i odpowiednio leczona.
Podstawową metoda zapobiegania sercowym powikłaniom infekcji jest oczywiście profilaktyka samej infekcji. Obejmuje ona szereg metod, które powinny być powszechnie stosowane. Po pierwsze powinniśmy pamiętać o zalecanych szczepieniach, w tym corocznym szczepieniu przeciwko wirusowi grypy. Po drugie należy unikać kontaktu z chorymi osobami, a jeśli sami chorujemy – pozostać w domu żeby nie narażać innych. Niezwykle ważne jest także stosowanie zasad higieny, takich jak mycie rąk wodą z mydłem, zasłanianie nosa i ust w sytuacji kaszlu czy kichania, wyrzucanie zużytych chusteczek higienicznych do kosza, nieużywanie ich kilkukrotnie, wietrzenie pomieszczeń, a w sytuacji niektórych zakażeń, jak np. przy aktualnej pandemii koronawirusa SARS-CoV2 szczególnie ważne jest zachowanie dystansu społecznego, dezynfekcja i prawidłowe stosowanie maseczek. W ramach profilaktyki infekcji powinniśmy pamiętać o higienie jamy ustnej i systematycznych kontrolach stomatologicznych, ponieważ bakterie namnażające się w jamie ustnej bardzo łatwo przechodzą do krwi i mogą uszkadzać śródbłonek naczyń krwionośnych przyspieszając rozwój miażdżycy, jak również bezpośrednio osadzać się na strukturach serca powodując jego uszkodzenie. Dlatego też pacjenci z niektórymi wadami serca i sztucznymi materiałami w sercu (np. sztucznymi zastawkami) wymagają wykonywania zabiegów stomatologicznych w osłonie antybiotykowej. Kluczowe dla budowania naszej odporności jest również stosowanie zasad zdrowego stylu życia, takich jak odpowiednie odżywianie, aktywność fizyczna i unikanie używek.
Jeśli infekcja już wystąpi – należy ją prawidłowo rozpoznać i odpowiednio leczyć. Ważna jest tutaj rola lekarza POZ, który na podstawie badania może ustalić czy jest to infekcja wirusowa wymagająca wyłącznie leczenia objawowego czy np. angina paciorkowcowa, w której konieczne jest włączenie antybiotyków. Nie powinniśmy stosować antybiotyków na własną rękę bez wyraźnych wskazań. W przypadku infekcji zęba należy niezwłocznie udać się do dentysty. W czasie nawet niewielkiej infekcji powinniśmy pozostać w domu, odpoczywać, zdrowo się odżywiać, pamiętać o spożywaniu odpowiedniej ilości płynów i stosowaniu leków według zaleceń lekarza. Stosowanie tych zasad pomoże nam szybciej wyzdrowieć, zredukować ryzyko groźnych powikłań oraz uchronić innych przez zachorowaniem. W przypadku utrzymującej się gorączki, nasilonej męczliwości, przyspieszonej czy nierównej pracy serca po infekcji, bólu w klatce piersiowej lub duszności należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Zapamiętaj - lepiej zapobiegać niż leczyć, a jeśli infekcja już wystąpi nie należy zwlekać z włączeniem odpowiedniego leczenia.
Bibliografia:
- Kadoglou NPE, Bracke F, Simmers T et al. Influenza Infection and Heart Failure-Vaccination May Change Heart Failure Prognosis? Heart Fail Rev. 2017 May;22(3):329-336.
- Aarabi G, Heydecke G, Seedorf U. Roles of Oral Infections in the Pathomechanism of Atherosclerosis. Int J Mol Sci. 2018 Jul 6;19(7):1978.
- Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) do spraw diagnostyki i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca. Wytyczne ESC dotyczące diagnostyki i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca w 2016 roku. Kardiologia Polska 2016; 74, 10: 1037–1147.
- Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) do spraw leczenia infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Wytyczne ESC dotyczące leczenia infekcyjnego zapalenia wsierdzia w 2015 roku. Kardiologia Polska 2015; 963–1027.
