Jak można ocenić wydolność fizyczną?

Wydolność fizyczna to zdolność organizmu do wykonywania długotrwałego wysiłku fizycznego z udziałem dużych grup mięśniowych. Pojęcie to obejmuje również tolerancję na zmiany w środowisku wewnętrznym organizmu do jakich dochodzi wskutek intensywnego wysiłku, a także zdolność do ich szybkiej likwidacji po zakończeniu wysiłku. Wydolność fizyczna jest istotnym czynnikiem wpływającym na poziom aktywności ruchowej oraz ważnym wskaźnikiem ogólnego stanu zdrowia.

Metody oceny wydolności fizycznej

Do ilościowej oceny wydolności fizycznej służy wskaźnik maksymalnej zdolności pobierania tlenu - V0₂ max [l/min]. Aby móc porównać wydolność fizyczną pomiędzy osobami o różnej masie ciała wskaźnik ten dodatkowo wyrażony jest w przeliczeniu na kilogramy masy ciała V0₂ max [l/min/kg]. Bezpośredniego pomiaru V0₂ max można dokonać w trakcie spiroergometrycznego testu sercowo-płucnego (cardiopulmonary exercise test – CPET, w skrócie zwany próbą spiroergometryczną) oraz pośrednio w trakcie elektrokardiograficznej próby wysiłkowej (exercise test – ExT).

Drugim ważnym parametrem określającym zdolność do długotrwałych wysiłków jest poziom progu anaerobowego (anaerobic threshold – AT), określający intensywność wysiłku, powyżej której dochodzi do niedotlenienia mięśni i gromadzenia mleczanów we krwi. Powszechnie stosowaną jednostkę wydolności fizycznej stanowi równoważnik metaboliczny (metabolic equivalent of task – MET lub metabolic equivalent), odpowiadający zużyciu O₂ w spoczynku i wynoszący 3,5 ml/min/kg. Używając MET mówimy o wielokrotności pochłaniania tlenu w spoczynku i np. osoba wykonująca wysiłek o intensywności 4 MET zużywa 4-krotność tlenu pochłanianego w spoczynku.

U osób o małej sprawności wydolność fizyczną można określić podając dystans, jaki osoba jest w stanie pokonać w określonym protokołem czasie, np. w trakcie 6 minut (6-minute walk test – 6MWT – test 6-minutowego chodu). Możliwe jest także prognozowanie wydolności fizycznej na podstawie zdolności do wykonywania określonych czynności przy użyciu wystandaryzowanych kwestionariuszy (tab.1).

Bibliografia:

1.  ATS statement. Guidelines for the six-minute walk test. Am J Respir Crit Care Med. 2002; 166: 111–117
2. Kardiologia - podręcznik oparty na zasadach EBM pod redakcją prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika i prof. dr. hab. Michała Tendery, Medycyna Praktyczna, Kraków 2009, 259-268, 1099-1101
3. Myers J, Do D, Herbert W, Ribisl P, Froelicher VF. A nomogram to predict exercise capacity from a specific activity questionnaire and clinical data. Am J Cardiol. 1994 Mar 15;73(8):591-6