Nadciśnienie tętnicze rozpoznajemy gdy ciśnienie krwi wynosi powyżej 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego i/lub powyżej 90 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego. Częstość zachorowania na nadciśnienie rośnie wraz z wiekiem. Według danych epidemiologicznych w Polsce nadciśnienie tętnicze dotyczy 29% całego społeczeństwa. Terapia nadciśnienia tętniczego obejmuje postępowanie niefarmakologiczne i zastosowanie odpowiednich leków.
W postępowaniu niefarmakologicznym najważniejszą role odgrywa dieta. Dieta stosowana w nadciśnieniu tętniczym polega na ograniczeniu spożycia soli kuchennej i alkoholu, zwiększenie spożycia potasu i nienasyconych kwasów tłuszczowych, a u osób z nadwagą lub otyłością ograniczeniu wartości energetycznej posiłków.
Musimy pamiętać, że tylko 25-40% sodu pochodzi z bezpośredniego stosowania dodatku soli kuchennej, około 25% z mięsa i jego przetworów, około 22% z pieczywa, 7% z mleka i 6% z warzyw i owoców. W żywności przetworzonej znajduje się więcej sodu, może on stanowić nawet 75% dobowego spożycia. Także środki konserwujące żywność zawierają znaczną ilość sodu.
W celu przestrzegania diety zawierającej zalecane ograniczenie spożycia chlorku sodu (soli) do 5g dziennie należy:
· unikać przetworzonych produktów spożywczych, a także dosalania potraw;
· przygotowywać posiłki bezpośrednio przed spożyciem;
· jeść 4 razy dziennie warzywa i owoce, zawierające duże ilości magnezu, potasu i flawonoidów.
Od wielu lat chorym z nadciśnieniem tętniczym zalecana jest dieta DASH. Według tej diety pacjenci powinni spożywać:
· 4-5 posiłków dziennie zawierających warzywa i owoce bogate w błonnik i przeciwutleniacze (antyoksydanty), do których należą: witaminy C, E, beta-karoten oraz flawonoidy;
· 3 posiłki zawierające ubogotłuszczowe produkty nabiałowe: naturalne jogurty, kefiry, maślanki;
· 1-2 porcji dziennie produktów z ograniczoną zawartością tłuszczów nasyconych oraz cholesterolu: chude, niesmażone i pozbawione skóry mięso (najlepiej drób) oraz ryby morskie;
· pięć razy w tygodniu orzechy lub rośliny strączkowe;
· 8 porcji produktów zbożowych, szczególnie wykonanych na bazie mąki z pełnego przemiału, które powinny być głównym źródłem energii i ważnym źródłem błonnika a także witamin z grupy B;
· 2-3 łyżki oleju lub oliwy.
Chorzy z nadciśnieniem tętniczym powinni unikać spożywania większej ilości węglowodanów prostych – wyjątek stanowi gorzka czekolada – flawonoidy w niej zawarte poprawiają funkcję śródbłonka - tkanki wyścielającej naczynia krwionośne - i w ten sposób obniżają ciśnienie tętnicze.
W ostatnim czasie zmieniło się podejście do picia kawy. Codzienne picie kawy prowadzi u większości osób do powstania tolerancji na kofeinę, stąd u tych osób nie obserwuje się podwyższenia ciśnienia tętniczego po wypiciu kawy. Niemniej jednak zaleca się ograniczenie picia kawy do 2 filiżanek dziennie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym po 65 roku życia.
Piśmiennictwo:
1. Żywienie człowieka Zdrowego i Chorego. Redakcja Naukowa Marian Grzymisławski, Jan Gawęcki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010
2. Marcin Adamczak, Ludwina Szczepaniak-Chicheł, Marzena Chrostowska, Danuta Czarnecka, Grzegorz Dzida, Krzysztof J. Filipiak, Jerzy Gąsowski, Jerzy Głuszek, Stefan Grajek, Tomasz Grodzicki, Kalina Kawecka-Jaszcz, Beata Wożakowska-Kapłon, Beata Begier-Krasińska, Jacek Manitius, Małgorzata Muśliwiec, Anna Niemirska, Aleksander Prejbisz, Danuta Popek-Musialik, Grażyna Brzezińska-Rajszys, Katarzyna Stolarz-Skrzypek, Agnieszka Szadkowska, Tomasz Tomasik, Krystyna Widecka, Andrzej Więcek, Adam Windak, Jacek Wolf, Tomasz Zdrojewski, Aleksandra Żurowska: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2015 rok. Nadciśnienie tętnicze w praktyce 2015;1-70.
3. Saneei P, Salehi-Abargouei A, Esmaillzadeh A, Azadbakht L. Influence of Dietary Approaches to StopHypertension(DASH)dieton blood pressure: a systematic review and meta-analysis on randomized controlled trials. Nutr Metab Cardiovasc Dis.2014 ; 24(12):1253-1261
4. L. Kłosiewicz-Latoszek, W. B. Szostak, G. Kopeć i wsp. “ Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące zasad prawidłowego żywienia,” [złożone do publikacji]
