Otyłość to choroba przewlekła, która nieleczona prowadzi do rozwoju choróbukładu krążenia, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, zaburzeń hormonalnych i wielu innych powikłań, a także zwiększa ryzyko zachorowań na niektóre rodzaje nowotworów. Osoby otyłe mają siedmiokrotnie większe ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego niż osoby z prawidłową masą ciała, dziesięciokrotnie większe ryzyko zaburzeń rytmu serca oraz dwukrotnie większe ryzyko rozwoju zawału serca, niewydolności serca i przedwczesnego zgonu.
Główną przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny, czyli spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów w stosunku do fizjologicznego zapotrzebowania organizmu. Zjawisku temu sprzyja niedostateczna aktywność fizyczna lub jej brak. Innymi czynnikami są: zaburzenia hormonalne, emocjonalne, rzadkie choroby genetyczne, nieprawidłowości metaboliczne oraz stosowanie niektórych leków.
W krajach rozwiniętych i rozwijających się gwałtownie wzrasta występowanie otyłości, osiągając już skalę epidemii. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia z 2015 roku 2,3 mld ludzi na świecie ma nadwagę, a 700 mln cierpi na otyłość. W roku 2006 było to odpowiednio 1,6 mld oraz 400 mln.
W Polsce w ubiegłej dekadzie stwierdzono nadmierną masę ciała (wskaźnik BMI ≥ 25 kg/m²) u 50% kobiet i 61% mężczyzn, w tym otyłość u 22% kobiet i 21% mężczyzn. Obecnie szacuje się, że już 64% mężczyzn oraz 49% kobiet w naszym kraju ma nadmierną masę ciała, w tym otyłość średnio dotyczy 22% populacji osób dorosłych. W województwie mazowieckim odsetek ten wynosi jednak aż 32%, a w województwie łódzkim – 30%. Najmniej osób z nieprawidłową masą ciała jest w województwach śląskim (16,5%) oraz w świętokrzyskim i małopolskim (18%). Dane wskazują, że jeśli nie zmienimy stylu życia, liczba osób otyłych w Polsce wzrośnie z 22% do 33%, czyli z 6,5 mln do ponad 9 mln w 2035 roku.
Najbardziej niepokojące są jednak analizy dotyczące zwiększającej się liczby otyłych dzieci i nastolatków.W latach 70. nadmierną masę ciała notowano w Polsce u mniej niż 10% uczniów, podczas gdy obecnie już co piąte dziecko w wieku szkolnym boryka się z nadwagą lub otyłością - ponad 22% uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w Polsce ma nadmierną masę ciała! Winne są temu nieprawidłowe zmiany stylu życia, w tym głównie ograniczenie aktywności fizycznej i spożywanie zbyt dużej ilości wysokokalorycznych produktów. Dotychczasowe badania dowodzą, że otyłość w wieku rozwojowym wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia otyłości w życiu dorosłym – ponad 80% otyłych nastolatków stanie się otyłymi dorosłymi.
Warto podkreślić, że nadwaga i otyłość są obecnie największym zagrożeniem dla zdrowia publicznego w Polsce i na świecie. Wciąż jednak nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę! Aby zapobiec katastrofie związanej z narastającą liczbą osób z nadmierną masą ciała, musimy zrobić w Polsce wszystko, aby zahamować epidemię otyłości, zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. Należy jak najwcześniej wzbudzić w nich świadomość troski o własne zdrowie, odpowiednie odżywanie się i konieczność prowadzenia aktywności fizycznej. W przeciwnym wypadku, całe społeczeństwo będzie ponosić tego konsekwencje nie tylko w aspekcie zdrowotnym, ale również emocjonalnym, społecznym i ekonomicznym.
Główną przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny, czyli spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów w stosunku do fizjologicznego zapotrzebowania organizmu. Zjawisku temu sprzyja niedostateczna aktywność fizyczna lub jej brak. Innymi czynnikami są: zaburzenia hormonalne, emocjonalne, rzadkie choroby genetyczne, nieprawidłowości metaboliczne oraz stosowanie niektórych leków.
W krajach rozwiniętych i rozwijających się gwałtownie wzrasta występowanie otyłości, osiągając już skalę epidemii. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia z 2015 roku 2,3 mld ludzi na świecie ma nadwagę, a 700 mln cierpi na otyłość. W roku 2006 było to odpowiednio 1,6 mld oraz 400 mln.
W Polsce w ubiegłej dekadzie stwierdzono nadmierną masę ciała (wskaźnik BMI ≥ 25 kg/m²) u 50% kobiet i 61% mężczyzn, w tym otyłość u 22% kobiet i 21% mężczyzn. Obecnie szacuje się, że już 64% mężczyzn oraz 49% kobiet w naszym kraju ma nadmierną masę ciała, w tym otyłość średnio dotyczy 22% populacji osób dorosłych. W województwie mazowieckim odsetek ten wynosi jednak aż 32%, a w województwie łódzkim – 30%. Najmniej osób z nieprawidłową masą ciała jest w województwach śląskim (16,5%) oraz w świętokrzyskim i małopolskim (18%). Dane wskazują, że jeśli nie zmienimy stylu życia, liczba osób otyłych w Polsce wzrośnie z 22% do 33%, czyli z 6,5 mln do ponad 9 mln w 2035 roku.
Najbardziej niepokojące są jednak analizy dotyczące zwiększającej się liczby otyłych dzieci i nastolatków.W latach 70. nadmierną masę ciała notowano w Polsce u mniej niż 10% uczniów, podczas gdy obecnie już co piąte dziecko w wieku szkolnym boryka się z nadwagą lub otyłością - ponad 22% uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w Polsce ma nadmierną masę ciała! Winne są temu nieprawidłowe zmiany stylu życia, w tym głównie ograniczenie aktywności fizycznej i spożywanie zbyt dużej ilości wysokokalorycznych produktów. Dotychczasowe badania dowodzą, że otyłość w wieku rozwojowym wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia otyłości w życiu dorosłym – ponad 80% otyłych nastolatków stanie się otyłymi dorosłymi.
Warto podkreślić, że nadwaga i otyłość są obecnie największym zagrożeniem dla zdrowia publicznego w Polsce i na świecie. Wciąż jednak nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę! Aby zapobiec katastrofie związanej z narastającą liczbą osób z nadmierną masą ciała, musimy zrobić w Polsce wszystko, aby zahamować epidemię otyłości, zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. Należy jak najwcześniej wzbudzić w nich świadomość troski o własne zdrowie, odpowiednie odżywanie się i konieczność prowadzenia aktywności fizycznej. W przeciwnym wypadku, całe społeczeństwo będzie ponosić tego konsekwencje nie tylko w aspekcie zdrowotnym, ale również emocjonalnym, społecznym i ekonomicznym.
Piśmiennictwo
- Zahorska-Markiewicz B, Podolec P, Kopeć G. et al. Polish Forum for Prevention Guidelines on Szymocha M, Bryła M, Maniecka-Bryła I. Epidemia otyłości w XXI wieku [The obesity epidemic in 21th Century]. Zdr Publ 2009, 119: 207-212.
- Haberka M, Stolarz-Skrzypek K, Czarnecka D. et al. Overweight and grade I obesity in patients with cardiovascular disease: to treat or not to treat? Pol Arch Med Wewnętrznej 2014; 124: 731–739.Zahorska-Markiewicz B, Podolec P, Kopeć G. et al. Wytyczne polskiego forum profilaktyki dotyczące nadwagi i otyłości. Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki. Tom 2. Medycyna Praktyczna; 2010
- Jensen MD, Ryan DH, Apovian CM. et al. 2013 AHA/ACC/TOS guideline for the management of overweight and obesity in adults: A report of the American College of cardiology/American Heart Association task force on practice guidelines and the obesity society. Circulation 2014; 129: 102–38.
- Expert panel on integrated guidelines for cardiovascular health and risk reduction in children and adolescents: summary report. Pediatrics 2011; 128: 213–256.
- Stańczyk J, Kierzkowska B, Podolec P. et al. Polish Forum for Prevention Guidelines on cardiovascular diseases prevention in children and adolescents. Kardiol Pol 2010;68:605–8.
- Perk J, De Backer G, Gohlke H. et al. European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012). The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice. Eur Heart J 2012; 33: 1635–1701.
- Overweight and obesity. Kardiol Pol 2008; 66: 594–596.
- James WP. The epidemilogy of obesity: the size of the problem. J Intern Med 2008; 263: 336-52.\
- Biela U i wsp. Częstość występowania nadwagi i otyłości u kobiet i mężczyzn w wieku 20-74 lat. Wyniki programu WOBASZ. Kardiologia Polska 2005; 63: 6 (supl.4): 632-635.
