Zdjęcie: Pexels zrobione przez Anna Shvets
Rak piersi jest najczęstszym na świecie nowotworem złośliwym u kobiet. Możliwość jego wyleczenia zależy od zaawansowania w chwili wykrycia, co oznacza, że im wcześniej rak będzie rozpoznany i zostanie podjęte leczenie, tym większy odsetek kobiet osiągnie trwałe wyleczenie. Należy także podkreślić, że w przypadkach wcześnie wykrytych leczenie raka piersi jest maksymalnie zachowawcze i nie pociąga za sobą użycia metod okaleczających tj. amputacji piersi ani wielomiesięcznej obciążającej chemioterapii, a w przypadku raka przedinwazyjnego wyleczenie jest pewne. Korzyści z wczesnego wykrywania są więc oczywiste.
Metody profilaktyki pierwotnej, czyli zapobiegania rozwojowi raka dotyczą obecnie niewielkiej grupy kobiet z mutacją genów BRCA 1 i BRCA 2, które należą do grupy tzw. wysokiego ryzyka. U pozostałych kobiet, o przeciętnym ryzyku zachorowania stosuje się metody profilaktyki wtórnej skoncentrowanej na jak najwcześniejszym wykryciu stanów przedrakowych, raków przedinwazyjnych i wczesnych raków inwazyjnych piersi, w których możliwości wyleczenia są największe. Należą do nich:
- Samobadanie piersi
- Badanie piersi przez lekarza
- Mammografia przesiewowa
Celem samobadania i badania piersi przez lekarza jest jak najwcześniejsze zauważenie objawów, które mogą nasuwać podejrzenie raka np.: wyczuwalne stwardnienie, wciągnięcie skóry lub brodawki czy asymetria gruczołów i stanowią wskazanie do przeprowadzenia diagnostyki obrazowej. Bezpośrednim celem przesiewowych badań mammograficznych jest przede wszystkim wykrycie podejrzanych zmian w piersiach u kobiet „zdrowych”, u których zarówno samobadanie czy badanie piersi przez lekarza nie wykazuje żadnych podejrzanych zmian. Należy tu z całym naciskiem podkreślić, że nawet wykonanie USG piersi, w którym nie stwierdzono żadnych podejrzanych zmian, nie zwalnia kobiety od przesiewowego badania mammograficznego.
W naszym kraju przesiewowe, bezpłatne badania mammograficzne dedykowane do kobiet o przeciętnym ryzyku (a więc zdecydowanej większości) obejmuje kobiety „zdrowe” w przedziale wieku między 50 a 69 lat, u których badanie powinno być wykonywane co 2 lata. U kobiet obciążonych rodzinnie zachorowania (matki, sióstr, dzieci) badanie mammograficzne powinno być wykonywane corocznie.
Zagrożenie rakiem piersi wzrasta już od 35 roku życia i w wielu krajach, w tym w Polsce jest on główną przyczyną zgonów kobiet. Wprawdzie kobiety te nie mieszczą się w przedziale 50-69 lat badań przesiewowych finansowanych przez NFZ ale wszystkie towarzystwa onkologów i radiologów w Ameryce i Europie zalecają wykonanie pierwszej mammografii w wieku 35-40 lat, tzw. wyjściowej i kolejnych co 2-3 lata. Powyżej 69 roku życia ryzyko zachorowania nadal rośnie mimo iż kobiety tracą możliwość korzystania z programu NFZ. Dlatego logiczne jest, aby Panie powyżej 69 roku życia, w trosce o własne zdrowie nadal wykonywały badania mammograficzne co 1-1,5 roku korzystając za skierowań, których żaden specjalista im nie odmówi.
Nie należy bać się promieniowania rentgenowskiego pochłoniętego w trakcie badania. Jak wykazały współczesne pomiary, pochłonięta dawka promieniowania jest podobna do tej, jaką otrzymujemy w wyniku ekspozycji na naturalne promieniowanie kosmiczne w czasie międzykontynentalnego lotu samolotem.
Mężczyźni dbający o swoje samochody poddają je okresowym przeglądom technicznym w autoryzowanych serwisach. Kobiety mają znacznie więcej do stracenia – róbmy więc „okresowe kontrolne badania piersi” - a zachowamy rzecz bezcenną – zdrowie.
Prof. zw dr hab. med.
Leszek Kołodziejski
Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej
