Zdjęcie: Pexels zrobione przez Vidal Balielo Jr.
Rak żołądka jest na szczęście coraz rzadziej występującym nowotworem złośliwym, ale nadal pozostaje czwartym co do częstości zachorowań oraz drugą przyczyna zgonów z powodu nowotworów. Wraz ze spadkiem zachorowalności obserwuje się także zmianę jego umiejscowienia. Coraz częściej powstaje w miejscu połączenia przełykowo-żołądkowego. Polska jest krajem o średniej zachorowalności na raka żołądka – w 2010 r zachorowało na ten nowotwór prawie 5300 osób.
Obserwowany spadkowy trend zachorowalności spowodowany jest zmianą nawyków żywieniowych oraz innym sposobami konserwowania żywności polegającymi na ich chłodzeniu. Udowodniono, że powstaniu raka żołądka sprzyja dieta z dużą ilością produktów konserwowanych, wędzonych i mocno solonych z użyciem nadmiaru saletry (żywność taka zawiera rakotwórcze azotyny) oraz na spożywaniu małych ilości świeżych warzyw i owoców, dlatego rak ten był bardziej rozpowszechniony w czasach przed powszechnym stosowaniem lodówek do przechowywania żywności a obecnie występuje w krajach o niższym poziomie rozwoju cywilizacyjnego.
Do innych czynników ryzyka powstania raka żołądka należą: przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane infekcją bakteryjną Helicobacter pylori, niedokrwistość złośliwa związana z zanikiem błony śluzowej żołądka, choroba Menetriera czyli przerost błony śluzowej żołądka, palenie tytoniu, spożywanie wysokoprocentowego alkoholu oraz stan po częściowej resekcji żołądka. Częściej chorują mężczyźni, osoby z grupą krwi A oraz osoby narażone zawodowo na czynniki chemiczne (górnicy, hutnicy, pracownicy przemysłu gumowego). Zmianami przedrakowymi w żołądku są polipy gruczolakowe, których ryzko zezłośliwienia sięga 20%. Około 10% raków żołądka ma podłoże genetyczne.
Rak żołądka jest nadal źle rokującym nowotworem – przeżycia 5-letnie, mimo niewielkiej poprawy, nadal nie przekraczają 20%. Jedną z przyczyn tak złego rokowania jest późne rozpoznanie. Objawy raka żołądka początkowo są mało charakterystyczne i często utożsamiane z innymi schorzeniami takimi jak choroba refluksowa, choroba wrzodowa czy niestrawność. Gdy pojawiają się takie objawy jak bóle brzucha, spadek masy ciała, anemia, osłabienie, nudności i wymioty czy jadłowstręt, szczególnie do mięsa i jego przetworów mamy już zazwyczaj do czynienia z nowotworem zaawansowanym.
Podstawowym sposobem wykrywania raka żołądka jest badanie gastroskopowe. Ponieważ rak żołądka wykryty późno jest nieuleczalny badanie to należy wykonywać przy wystąpieniu jakichkolwiek objawów sugerujących raka. Błędem jest leczenie farmakologiczne objawów bez wcześniejszej diagnozy gdyż leki hamujące wydzielanie żołądkowe maskują objawy raka i przyczyniają się do opóźnienia rozpoznania. Niestety w Polsce nie prowadzi się badań przesiewowych w kierunku raka żołądka, dlatego tak istotnym jest wczesne wykonywanie gastroskopii.
W Japonii, gdzie rak żołądka jest najczęstszym nowotworem złośliwym, wprowadzenie badań przesiewowych spowodowało, że wykrywalność wczesnych postaci raka wynosi 60%, natomiast w Polsce odsetek ten wynosi 5%.
W profilaktyce raka żołądka odgrywają rolę przede wszystkim eliminacja czynników ryzyka poprzez stosowanie właściwej diety z eliminacja pokarmów wędzonych, solonych i konserwowanych, odpowiednia podaż warzyw i owoców, rzucenie palenia i picia alkoholu, eradykację Helicobacter pylori oraz badania genetyczne w rodzinach z licznymi zachorowaniami na raka żołądka.
Autor:
Lek. med. Jacek Stanula
specjalista w dziedzinie chirurgii ogólnej i onkologicznej
