Zdjęcie: Pexels created by Klaus Nielsen
W czasie życia kobiety piersi ulegają ciągłym przemianom:inaczej wygląda budowa piersi 20-to latki, która ma piersi gęste, gruczołowe, inaczej kobiety w ciąży, jeszcze inaczej wyglądają piersi kobiety karmiącej; inaczej wyglądają piersi w I i II fazie cyklu miesiączkowego. Pierwsza ciąża jest pewną granicą – po niej w piersi, która wcześniej była gęsta, gruczołowa, zaczyna się powoli dokonywać przebudowa tłuszczowa by około 40 roku życia tkanka tłuszczowa zaczęła w piersi dominować. Jeżeli kobieta nie zacznie w wieku menopauzalnym stosować hormonalnej terapii zastępczej, która ponownie spowoduje przebudowę gruczołową piersi, to już do końca życia w piersi więcej będzie tkanki tłuszczowej.
Mammografia wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, które doskonale „widzi” tkankę tłuszczową, przez którą przenika - na zdjęciu mammograficznym tkanka tłuszczowa jest czarna. Wszelkie zmiany w piersi inne niż tkanka tłuszczowa w różnym stopniu pochłaniają promieniowanie – są widoczne jako białe na czarnym tle. Doskonały kontrast. W tkance tłuszczowej mammografia widzi nawet drobne zmiany, wielkości kilku milimetrów!
Niestety tkanka gruczołowa pochłania promieniowanie rentgenowskie i jest biała - dla mammografii „nieprzezierna”- bo na białym tle tkanki gruczołowej zmiany nieprawidłowe również białe są źle albo wcale nie są widoczne. Zatem mammografia stosowana tam, gdzie w piersiach jest tkanka tłuszczowa – po 40 roku życia, a w badaniach przesiewowych pomiędzy 50 a 69 rokiem życia.Zawsze przeciwwskazaniem do badania mammograficznego jest ciąża.
Czasem przy wykonywaniu badania ma miejsce bolesny ucisk piersi - nie ma on żadnych negatywnych skutków dla struktury piersi a jest w niektórych przypadkach niezbędny dla uzyskania zdjęcia dobrej jakości. Nie powoduje żadnych skutków ubocznych, czego obawiają się niektóre panie.
Obraz w badaniu USG powstaje dzięki ultradźwiękom - dźwiękom o tak wysokiej częstotliwości, że ucho ludzkie nie jest w stanie ich usłyszeć. Powstawanie obrazu jest efektem różnego stopnia pochłaniania wiązki ultradźwięków. W ultrasonografii tkanka gruczołowa jest również biała – jak w mammografii, ale wszystkie”złe zmiany” są w niej szaro-czarne a nie białe jak w mammografii, jest więc wyraźny kontrast. Dlatego dopóki w piersiach dominuje tkanka gruczołowa - to jest od wieku młodzieńczego do około 40 roku życia - wykonujemy badanie USG. Również po zastosowaniu HTZ i przebudowie piersi, gdy znowu dominuje tkanka gruczołowa, niezbędnym uzupełnieniem mammografii jest badanie USG.
Badanie USG jest całkowicie bezpieczne, nie ma żadnych przeciwwskazań, może być powtarzane dowolną ilość razy w procesie diagnostycznym, może być wykonywane bezpiecznie w czasie ciąży i karmienia piersią. Dedykowane jest piersiom gruczołowym.
Zasadniczym wskazaniem do jego wykonania, niezależnie od wieku kobiety, jest zawsze każda wyczuwalna palpacyjnie zmiana w piersi.
Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne zaleca od 30 roku życia systematyczne badania profilaktyczne dla każdej kobiety raz w roku. Przy stosowaniu hormonów egzogennych (HTZ ) badanie USG wykonuje się co 6 m- cy. Podobnie u kobiet obciążonych dziedzicznie rakiem piersi i rakiem jajnika.
W określonych wskazaniach badanie USG wykonywane jest po badaniu mammograficznym na zlecenie lekarza ( określenie czy zmiana jest guzem czy torbielą jest możliwe tylko w USG)
Istotnym ograniczeniem badania USG jest jego bezpośrednia zależność od wiedzy i doświadczenia badającego lekarza. Wymaga długiego czasu nauki i wykonania dużej liczby badań. USG piersi jest jednym z najtrudniejszych badań ultrasonograficznych.
Lek. med. Marta Sowińska
specjalista chorób wewnętrznych
