Post przerywany bywa nazywany również okresową głodówką, oknem żywieniowym lub dietą IF (Intermittent Fasting). Jest to model żywienia opierający się na przedłużonych przerwach w dostarczaniu energii z pożywienia. Okresy jedzenia są ograniczone do określonych godzin w ciągu dnia lub dni tygodnia. Dieta IF dopuszcza dopasowanie wybranego schematu do indywidualnych potrzeb.
Najbardziej popularne formy postu przerywanego obrazuje poniższa rycina:
Źródło: https://nutrihelp.pl/czy-post-przerywany-pomaga-w-hashimoto-i-insulinoopornosci/
Sposób odżywiania wg. powyższych reguł stał się przedmiotem badań naukowców na całym świecie. Najnowsze badania prezentowane na zjeździe American Heart Association, podważają pozytywne powiązania między postem przerywanym a zdrowiem układu krążenia. Ograniczenie spożycia pokarmu do mniej niż 8 godzin dziennie nie było związane z dłuższym życiem w porównaniu ze standardowym harmonogramem jedzenia trwającym 12–16 godzin dziennie.
Kolejny wniosek dotyczył osób, u których przed badaniem zdiagnozowano choroby serca, jedzenie w przedziale trwającym od 8 do 10 godzin wiązało się z wyższym o 66 proc. ryzykiem zgonu z powodu chorób serca w porównaniu z osobami, które jadły w przedziale od 12 do 16 godzin. Badaniom również została poddana ocena redukcji masy ciała, dowiedziono, że wszystkie modele postu przerywanego prowadzą do porównywalnej utraty masy ciała, jak w przypadku zastosowania ciągłej restrykcji kalorii. Autorzy zauważyli, że nie uzyskano redukcji masy ciała większej niż 5%- a taką uznaje się za klinicznie istotną, czyli redukującej ryzyko rozwoju cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych czy nowotworów. Nie dowiedziono tym samym wyższości postu przerywanego nad tradycyjnym opartym na zasadach zdrowego żywienia, sposobem leczenia nadwagi i otyłości. Autorzy badań podkreślają we wnioskach, że dieta IF w postępowaniu mającym na celu redukcję masy ciała może być dietą z wyboru, ale na chwilę obecną wymaga dalszych badań.
Skutki uboczne i przeciwskazania związane ze stosowaniem IF
Do opisywanych skutków ubocznych, które mogą się pojawić podczas stosowania postów przerywanych należą: osłabienie, bóle głowy, stany przedomdleniowe, zaburzenia koncentracji, zmiany nastroju, uczucie zimna, zaparcia, nieprzyjemny zapach z ust i nadmierne zainteresowanie jedzeniem. Ponadto długie przerwy miedzy posiłkami, trwające ponad 14 godzin mogą sprzyjać tworzeniu się kamieni żółciowych w pęcherzyku żółciowym. Nadmierne restrykcje mogą wywoływać zaburzenia hormonalne, co może mieć wpływ na cykl miesiączkowania u kobiet i obniżenie testosteronu u mężczyzn. Istnieje również obawa, że długofalowe stosowanie tego sposobu odżywiania może wpłynąć na obniżenie odporności organizmu i zwiększać podatność na infekcje. U osób w starszym wieku IF, może zwiększać ryzyko rozwoju chorób serca, udaru mózgu. Zmienne poziomy glikemii mogą prowadzić do zaburzeń równowagi, upadków i złamań.
Postów przerywanych nie zaleca się stosować u dzieci, kobiet ciężarnych i karmiących, u osób z zaburzeniami hormonalnymi, u osób z zaburzeniami odżywiania (anoreksja, bulimia), a także u osób z niską masą ciała (BMI< 18,5 kg/m2), posty nie są również zalecane osobom wykonującym ciężką pracę fizyczną. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku pacjentów chorych na cukrzycę, a także u osób z reaktywną hiperglikemią. Opinia towarzystw naukowych, jest również podzielona co do rekomendacji IF w leczeniu nadwagi i otyłości, ze względu na brak wystarczających danych dotyczących korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania tego modelu odżywiania.
Dieta IF, teoretycznie nie narzuca zasad zdrowego żywienia w czasie trwania okna żywieniowego. Można w tym okresie zjeść 2-3 posiłki, ale można jeść również co godzinę, mogą to być zdrowe i zbilansowane posiłki, a mogą to być wysokokaloryczne przekąski i żywność typu fast-food. Dlatego, aby wzmocnić lub uzyskać efekt zdrowotny takiego sposobu żywienia, warto uwzględnić w tych rekomendacjach, Talerz Zdrowego Żywienia i komponować posiłki na jego podstawie.
Podsumowując, warto zauważyć, że nie ma jednego, wzorcowego schematu odżywiania, który będzie odpowiedni dla każdego. Przy podejmowaniu decyzji dotyczącej wyborów żywieniowych, w tym diety opartej na poście, należy wziąć pod uwagę ryzyko związanych z nim zagrożeń.
Literatura:
- Dardzińska J, Sylwia Małgorzewicz S, Dariusz Włodarek D., Szostak-Węgierek D.
- Stanowisko Sekcji Dietetyki Medycznej POLSPEN dotyczące stosowania postu przerywanego w profilaktyce i leczeniu zaburzeń metabolicznych. Postępy Żywienia Klinicznego 2024, tom 19, 123–132.
- Harvie M., Howell A.: Potential Benefits and Harms of Intermittent Energy Restriction and Intermittent Fasting Amongst Obese, Overweight and Normal Weight Subjects – A Narrative Review of Human and Animal Evidence. Behav. Sci (Basel). 2017; 7(1): 4. doi: 10.3390/bs7010004.
- Lavallee CM, Bruno A, Ma C, et al. The Role of Intermittent Fasting in the Management of Nonalcoholic Fatty Liver Disease: A Narrative Review. 2022; 14(21), doi: 10.3390/nu14214655, indexed in Pubmed: 36364915.
- Gosa-Kwiatkowska Post przerywany – czy to dla mnie. Narodowe centrum Edukacji Żywieniowej, 2023.
- https://nutrihelp.pl/czy-post-przerywany-pomaga-w-hashimoto-i-insulinoopornosci/
Zdjęcie: żródło freepik
