„Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy:
Kędy zapał tworzy cudy”
Oda do Młodości A. Mickiewicz
Młodość uchodzi za czas niezliczonych możliwości. Ciekawość świata, otwartość umysłu na doświadczenia czy – jak pisał narodowy wieszcz – czyniący cuda zapał sprawiają, że okres dojrzewania i wchodzenia w dorosłość to etap nieustannych poszukiwań. Młodzi ludzie próbują znaleźć odpowiedzi na nurtujące ich pytania: Kim naprawdę jestem? , Czego chcę?, Jak mam pokierować własnym życiem?. Podobne rozterki zwykle pojawiają się u dorastającego człowieka, gdy ten poznaje siebie i swoje potrzeby. Szczególnie wtedy nastolatkowie próbują przekraczać własne granice i podejmują ryzyko, co często wiąże się z sięganiem po różnorodne substancje psychoaktywne.
Eksperymentowanie z alkoholem i narkotykami, odurzanie się lekami czy przyjmowanie całkiem nowych substancji to niektóre elementy obecne na spotkaniach towarzyskich. Wspomniane zachowania nie są tylko kwestią zaspokojenia ciekawości lub chęcią zaimponowania rówieśnikom – stanowią dowód na przynależność do grupy. Młodzież traktuje ryzykowne aktywności jako synonim dobrej zabawy. Wzajemne porównywanie stopnia odurzenia, otępienia czy też zestawianie doświadczeń psychodelicznych to popularne rozrywki wśród młodych ludzi. Używanie środków wywołujących tak silne wrażenia jest zbyt atrakcyjne, by myśleć o ich szkodliwości i ryzyku uzależnienia.
Urozmaicanie spotkań w kręgu znajomych nie stanowi jedynego powodu sięgania po substancje psychoaktywne. Przekazywany w niektórych mediach pogląd o ich leczniczych właściwościach przyciąga rzesze młodych zwolenników. Pozyskanie informacji jak zdobyć narkotyki oraz w jaki sposób je stosować aby osiągnąć oczekiwane efekty, dla młodych ludzi nie stanowi większych problemów. Niezależnie od tego, po jakiego rodzaju substancje sięgają młodzi ludzie liczy się dla nich efekt jaki środki te wywołują .
Można więc zadać sobie pytanie: co się dzieje w życiu młodego człowieka, że szuka on tak ryzykownych sposobów na ucieczkę od otaczającego świata? Szybkie tempo działania, wszechobecny stres, pogoń za sukcesem oraz codzienna walka o uwagę w mediach społecznościowych stanowi swoiste pandemonium na miarę XXI wieku. Życie pod znakiem wymagań innych, obowiązującej mody i presji wywołanej oczekiwaniami względem samego siebie to realia, w jakich dorasta generacja młodych ludzi. Należą oni do pokolenia płatków śniegu – osób bardzo wrażliwych i nadmiernie emocjonalnych, ale także przekonanych o własnej niepowtarzalności i wyjątkowości. Takie postrzeganie siebie prowadzi do przeceniania swoich możliwości, a tym samym stawiania zbyt wygórowanych celów życiowych. Moment konfrontacji idealistycznych dążeń z rzeczywistością staje się bolesnym rozczarowaniem. Często towarzyszy mu brak wsparcia i zrozumienia ze strony najbliższych osób. Pojawia się poczucie wyobcowania oraz przykry stan emocjonalny. Młoda osoba, stojąca w obliczu powyższych trudności, szuka sposobu na rozładowanie napięcia. W tym celu sięga po substancje psychoaktywne, oczekując, że przyniosą ulgę. Paradoksalnie jednak zadaje sobie tylko ból. Nie sposób wymienić wszystkich negatywnych skutków zażywania substancji dla młodego, wciąż rozwijającego się organizmu. Nawet jednorazowy eksperyment na imprezie potrafi wywołać prawdziwą burzę neuroprzekaźników w mózgu. Nie do końca poznano, jakie szkody wyrządza mieszanie i zażywanie nowych środków psychoaktywnych. Natomiast wiadomo, że przyjmowanie ich jest obarczone ogromnym ryzykiem uzależnienia. Z niepozornej intencji, czyli poszukiwania sposobu na uśmierzenie bólu, rodzi się szereg poważniejszych problemów: znaczące obniżenie jakości życia, kryzys więzi rodzinnych, kłopoty z prawem. Czy naprawdę warto?
Od momentu pierwszych eksperymentów z narkotykami do ich niekontrolowanego nadużywania jest bardzo krótka droga. W jednej z kampanii społecznych dla rodziców dzieci uzależnionych zauważono, że pytanie: Dlaczego odurzasz się tymi substancjami? można porównać do pytania: Dlaczego lubisz chodzić do tej restauracji?. Powyższe zestawienie brzmi nieco kontrowersyjnie, choć kryje się w nim pewna analogia. Wracasz do ulubionej restauracji, bo jest w niej coś, co zwraca twoją uwagę. Kompozycja smakowa dań, obsługa, cokolwiek – przyciągają cię z powrotem. W podobny sposób działa pułapka substancji psychoaktywnych. Niestety coraz więcej młodych ludzi wpada w jej sidła.
Czy da się rozwiązać ten problem? Całego świata nie zmienimy, ale możemy zmienić świat jednego człowieka. Trzeba zacząć od własnego otoczenia i reagować, zanim będzie za późno. Jako młodzi ludzie ponosimy porażki, podejmujemy nieodpowiednie decyzje i popełniamy błędy. Najważniejsze, aby umieć wyciągać z nich wnioski. Skonfrontować się z faktem, że sięganie po substancje psychoaktywne nie jest przywilejem buntowniczej młodości, a filozofię You Only Live Once (Żyje Się Tylko Raz) można realizować w znacznie bezpieczniejszy sposób.
Aleksandra Kornaś
studentka IV roku psychologii na Akademii Ignatianum
Artykuł opracowany w ramach kampanii społecznej pn. „Nie daj się wciągnąć. Ta inwestycja się nie opłaca” realizowanej przez Eksperta Wojewódzkiego Eksperta Wojewódzkiego ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii Województwa Małopolskiego oraz Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Krakowie w ramach Małopolskiego Programu Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom, w tym uzależnieniom behawioralnym na lata 2022-2026
