Źródło: Pexels, Autor: Maurício Mascaro
Obecnie zauważa się zmianę tendencji w zakresie oddziaływań wobec osób używających środków psychoaktywnych – z mocno ukierunkowanych na abstynencję terapii jednostki, do podjęcia działań profilaktycznych wobec większej grupy użytkowników. Coraz częściej i praktycznie jednomyślnie uznaje się, że próba zapobiegania negatywnym skutkom używania substancji psychoaktywnych powinna być najważniejszym punktem oddziaływań wobec użytkowników.
Nowoczesna profilaktyka charakteryzuje się bardziej otwartym podejściem do samego zjawiska używania substancji psychoaktywnych – przyjmuje się, że jest to jedna z alternatyw zachowania jednostki, która niekoniecznie prowadzi do uzależnienia i konieczności leczenia odwykowego. Samych modeli używania jest kilka – od eksperymentalnego (w tym samej inicjacji), poprzez używanie rekreacyjne, okolicznościowo – sytuacyjne (stresopochodne), do intensywnego i kompulsywnego. Każdy z powyższych modeli obarczony jest ryzykiem szkód związanych z używaniem substancji wynikających w głównej mierze z braku edukacji i odpowiednich narzędzi pomagających ich redukowaniu.
Partyworking, tak jak streetworking, to nowoczesna forma profilaktyki opierająca się na metodzie „outreach”, czyli pracy pozainstytucjonalnej, w środowisku przebywania klienta. Odbiorcami oddziaływań są uczestnicy imprez w klubach i na festiwalach, zazwyczaj rekreacyjnie używający substancji psychoaktywnych, a same oddziaływania przeprowadzane są w trakcie trwania imprezy. Partyworking łączy elementy profilaktyki, edukacji i redukcji szkód.
Regularny udział partyworkerów na wydarzeniach muzycznych ma na celu wzrost prawdopodobieństwa nawiązania kontaktu z osobami używającymi subtancji psychoaktywnych i podejmującymi ryzykowne zachowania seksualne, które prawdopodobnie z własnej inicjatywy nie poszukiwałyby pomocy w instytucjach (na przykład z powodu braku identyfikowania swojego używania substancji, jako problemowe). Bezpośredniość i anonimowość kontaktu w klubie stwarza okazję do poszerzenia wiedzy odbiorcy na interesujące go tematy, bez jego obawy o „zdemaskowanie” czy negatywną opinię na temat jego zachowań.
Celem projektów partyworkerskich jest promowanie bezpieczniejszej zabawy poprzez zwiększanie świadomości odbiorców na temat zagrożeń związanych z podejmowaniem zachowań ryzykownych i proponowanie rozwiązań służących zmniejszaniu ryzyka. Niektóre projekty zapewniają również wsparcie w sytuacjach kryzysowych występujących w trakcie imprezy (udzielanie pierwszej pomocy, wsparcie psychologiczne). Bywają też pomostem, dzięki któremu osoby potrzebujące zgłaszają się po pomoc do odpowiednich instytucji (Punkty Diagnostyczno-Konsultacyjne, poradnie leczenia uzależnień i inne).
Partyworkerzy, w zależności od zakresu działań projektowych i potrzeb danej imprezy mają różne zadania – obsługują tzw. Infopoint, czyli stanowisko, na którym dostępne są ulotki edukacyjne (rzetelnie informujące na temat działania substancji i ich potencjalnego ryzyka, ostrzegające przed specyficznymi zagrożeniami, np. „pigułką gwałtu”, poświęcone konkretnej problematyce, typu „Chemseks”, „Bad Trip”, czy mieszaniu substancji ze sobą), materiały m. in. medyczne i/lub higieniczne bezpośrednio redukujące szkody. Zaraz przy infopoincie odbiorcy mogą zwykle skorzystać z komfortowej przestrzeni, w której można usiąść i swobodnie porozmawiać z partyworkerem. Podczas większych imprez wypuszczane są też „Vibe patrole” – dwójka partyworkerów w charakterystycznych odblaskowych kamizelkach przechadza się po terenie imprezy i sprawdza, czy ktoś nie potrzebuje pomocy. Jeśli przestrzeń na to pozwala, to prócz małej strefy obok infopointu tworzona jest też większa strefa komfortu przydatna w sytuacjach, gdy któregoś z uczestników imprezy przerośnie jej intensywność albo poczuje się gorzej w związku z przyjęciem substancji.
Dodatkowym ważnym działaniem podejmowanym przez część zespołów partyworkerskich jest współpraca ze środowiskiem muzycznym. Wychodzenie z oddziaływaniami edukacyjnymi do obsługi imprez (np. organizując szkolenia dla klubów, w trakcie których ich personel poszerza swoją wiedzę pomocową i uczy się jak reagować w przypadku zatruć i przedawkowań). Pozwala to na szersze zaistnienie w środowisku i wzbudzenie zaufania na wszystkich szczeblach kultury klubowej, a także zapewnia poprawę bezpieczeństwa na imprezach, na których partyworkerzy nie mogą być obecni.
Jednym z ciekawszych działań partyworkerskich świadczących o ich efektywności jest wyłanianie edukatorów rówieśniczych, czyli osób, które z odbiorców projektu, dzięki uczestnictwu w organizowanych przez partyworkerów szkoleniach, stały się jego wolontariuszami. Tym sposobem udaje się tworzyć społeczność, w której osoby nie zostały wykluczone przez pryzmat używania przez nich substancji psychoaktywnych, tylko uzbrojone w wiedzę i umiejętności, które mogą przekazywać dalej swoim rówieśnikom.
Podsumowując, partyworking może być ciekawą i bardzo atrakcyjną alternatywą dla bardziej „klasycznych” programów profilaktycznych. Silne osadzenie w środowisku klienta, a także atrakcyjna forma przekazu zachęcają odbiorców do większego angażowania się w działalność projektu.
Mgr Judyta Put
Specjalistka terapii uzależnień
Stowarzyszenie Monar
Poradnia Profilaktyki, Leczenia i Terapii Uzależnień w Krakowie
Artykuł opracowany w ramach kampanii społecznej pn. „Nie daj się wciągnąć. Ta inwestycja się nie opłaca” realizowanej przez Eksperta Wojewódzkiego Eksperta Wojewódzkiego ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii Województwa Małopolskiego oraz Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Krakowie w ramach Małopolskiego Programu Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom, w tym uzależnieniom behawioralnym na lata 2022-2026
